The end is near: je concentratie verslechtert en in een wereld vol afleiding zal het alleen nog maar bergafwaarts gaan. Tenminste, dat is wat zelfbenoemde ‘neuropsychologen’ en ‘brein-experts’ roepen. Maar klopt dit wel? Is er daadwerkelijk een concentratie-apocalypse of komst of valt het wel allemaal mee? 2 experts hebben het controversiële antwoord.
The end is near — or is it?
“Ik krijg tegenwoordig véél minder gedaan dan vroeger. Door al die afleiding kan ik me gewoon niet meer concentreren.”
Regelmatig hoor jij jezelf deze zin verzuchten. Zodra je immers ‘s ochtends je ogen opent, wordt je verwelkomt door trillende mobieltjes, piepende notificaties en hordes status-updates. Stuk voor stuk vechten ze om je aandacht — en dat geef jij ze graag.
En hoewel al die afleiding op het eerste oog onschuldig lijkt, zijn steeds meer ‘experts’ ervan overtuigt dat achter die stroom van informatie een groot gevaar schuilt:
“Jouw concentratie gaat langzaam aan naar de knoppen doordat we steeds meer worden blootgesteld aan om-aandacht-schreeuwende informatie.”
En hun cijfers liegen er niet om:
- Zo wordt verteld dat de informatie die we sinds de jaren ‘80 voorgeschoteld krijgen, vervijfvoudigd is. Om dit ‘gegeven’ nog dreigender te maken, wordt het zelfs gekoppeld aan de vergelijking dat deze hoeveelheid overeenkomt met zo’n 170 kranten per dag. Precies. Dat klinkt best dreigend, niet?
- Daarnaast wordt ook de immense groei aan e-mailverkeer aangehaald voor de ondergang van onze concentratie in deze ‘wereld vol afleiding’. In 2019 ontvangen we met z’n allen wereldwijd gemiddeld zo’n 293 miljard mailtjes per dag. Ze zetten het meteen ook voor je in perspectief: in 2005 waren dit er nog ‘maar’ 36 miljard. Zo’n flinke toename zal wel wat alarmbellen moeten laten rinkelen, toch?
- Om nog maar te zwijgen over de totale concentratie-verdoemenis die je op de werkvloer staat te wachten. Terwijl in 2008 een gemiddelde kenniswerker zo’n 4,2 keer op een werkdag een ongevraagd verzoek kreeg, blijkt dit in 2018 maar liefst 40,6 keer te zijn. Dat is een vertienvoudiging in tien jaar. De reden? E-mailstroom, kantoortuinen, bliepende telefoontjes en spontane overlegmomenten. Hoe zal dat er over tien jaar uitzien…
Al met al blijkt er dus geen rooskleurig vooruitzicht te bestaan betreffende je concentratie. De gigantische stroom aan informatie die op je wordt afgevuurd, groeit en je zal de gevolgen maar moeten accepteren. Tenminste, dat is wat steeds meer onderzoekers beweren.
Niet alleen zul je hierdoor vele malen minder productief zijn, ook de hoeveelheid stress zal toenemen. En vergeet ook niet de vergrote kans op een burn-out als kers op de taart.
… maar klopt dit alles wel? Is dit apocalyptisch vooruitzicht écht iets dat we in de toekomst kunnen verwachten of blijkt het toch eerder science fiction?
Is the end near?
Nou, nee.
Doemscenario’s onderzoekers ontkracht
De cijfers die onderzoekers aandragen, kloppen — er komen inderdaad meer informatie en verzoeken op ons af. Dat wil echter niet zeggen dat dit ook direct gelinkt is aan onze concentratie. Het zijn twee aparte gegevens. Ze met elkaar in verband brengen klopt dus niet, het zorgt ook voor onnodige ophef. (Maar goed; ophef verkoopt.)
Neem nou het ‘170-kranten-per-dag’-sprookje…
Zodra iemand je vertelt dat je dagelijks zoveel informatie op je afgevuurd krijgt, schrik je wel even. Neem dit toch met een korrel zout.
Natuurlijk worden we tegenwoordig blootgesteld aan meer info, bijvoorbeeld door social media. Het probleem schuilt echter niet in de hoeveelheid, maar of jij er voor kiest die informatie telkens te checken. Je leest namelijk niet iedere status-update. Je leest niet elk twitter-bericht. Je checkt niet iedere nieuwssite op ieder nieuwsbericht. Je hebt er dus geen last van.
Kortom: de toegang tot meer informatie is in de afgelopen jaren inderdaad exponentieel toegenomen. De informatie die je echter binnenkrijgt is helemaal niet in dezelfde mate gestegen.
Dit geldt ook voor het e-mail verhaal…
Ja. Er worden dagelijks wereldwijd steeds meer mailtjes verstuurd en ontvangen. Er wordt echter niet stilgestaan bij het feit het aantal gebruikers in de afgelopen jaren met maar liefst 300 miljoen is toegenomen.
De hoeveelheid mails die jij echter ontvangt is sinds 2015 maar met 3% toegenomen. Niet echt iets om je druk over te maken — vooral wanneer je er bij stilstaat dat 56% van die mails spam is die je direct verwijderd.
Jij en je concentratie worden niet bedolven onder een tsunami van mail. De rotzooi neemt toe, maar daar heb je spamfilters voor. De berichten die je daadwerkelijk leest blijven hetzelfde.
Ook de klaagzang dat onze concentratie op de werkvloer naar de verdoemenis wordt geholpen, mag langzaam het zwijgen worden opgelegd…
Is het werkelijk geloofwaardig dat iemand voor 2008 maar een paar per dag werd gestoord? Naar ons weten waren er toen ook al rinkelende telefoons, kletsende collega’s, mensen die ineens aan je bureau stonden en ongeplande meetings…
Het valt dus allemaal reuze mee. Er is geen concentratie-apocalypse op komst. Het enige échte probleem dat speelt, is dat we maar al te graag horen hoe overvraagd we zijn — en daar haken die onderzoeken maar al te graag op in met hun doemscenario’s.
Iets waar professor Stefan van der Stigchel zich bij aansluit:
Hoogleraar: “verminderde concentratie door meer informatie niet waar”
De hoogleraar Cognitieve Psychologie doet in de Volkskrant ook een boekje open over deze zogenaamde alarmbellen. Volgens hem is er geen enkel wetenschappelijk bewijs dat we onze concentratie door de toegenomen hoeveelheid informatie verslechtert.
“We leven in een tijd waarin er meer informatie beschikbaar is dan ooit te voren. Toch betekent dit niet dat we ons vermogen tot concentratie aan het verliezen zijn.”
En die zogenaamde onderzoeken dan waarin onze concentratie onder de loep wordt genomen?
“… er bestaan géén langlopende onderzoeken die onze concentratie meten, dus er is ook geen wetenschappelijk bewijs dat daar echt iets grondig mis gaat.”
Over onderzoeken die claimen dat zij wél het antwoord hebben – zoals dat 4 keer storen op de werkvloer – is hij sceptisch;
“Hebben ze wel genoeg proefpersonen ingezet? Zijn dit niet veel te stellige conclusies op basis van een kleine proef? Neem bijvoorbeeld zo’n meditatie-onderzoek: wat zegt zo’n saai computertaakje nou écht over je concentratievermogen?”
Van der Stigchel is er dan ook van overtuigd: wetenschappers moeten zich bescheidener opstellen voordat ze dubieuze kreten rondom concentratie verspreiden.
Expert verklaart het échte probleem: stop met zeuren, start met filteren
Clay Shirky sluit zich hierbij aan. Hij een Amerikaanse schrijver die zich al jaren bezighoudt met de sociale en economische effecten van het internet en andere digitale netwerken. Sinds de jaren ‘90 is hij een grote voorvechter voor het stoppen met zeuren over de zogenaamde informatie overload en alle gevolgen hiervan.
“Al 15 jaar horen we hetzelfde over de hoeveelheid informatie die op ons wordt afgevuurd. Waarom is dit nog zo’n verrassing? Dit is altijd al het geval geweest. Waarom blijven we er dan over schrijven en praten alsof het telkens weer zo’n big deal is?”
Hij verklaart:
“Dit probleem gaat terug naar het begin van de drukpers. Door Gutenberg werd het mogelijk om informatie snel te delen. De kosten van een boek waren in 1500 daarom zo laag – en de volumes zo hoog – dat een gemiddelde inwoner die kon lezen, toegang had tot meer boeken dan wat hij in een leven zou kunnen lezen.”
Kortom:
“Het zogenaamde probleem dat we dus enkel tegenwoordig te maken hebben met een overvloed aan informatie is gewoonweg niet waar. Het is een eeuwenoud probleem.”
Volgens Shirky is het ware probleem dan ook zo klaar als een klontje:
“Informatie-overload is niet het probleem, het gebrek aan een goede informatie-filter is het probleem.”
Hij legt uit:
“Ongeacht of het over de komst van de boekenpers gaat, of over de komst van televisie, films en muziek in de jaren ‘20, het mechanisme blijft hetzelfde. Bij elk medium werd de kwaliteit van te voren gecheckt vóórdat het werd uitgegeven.”
Hij vervolgt:
“Internet was een vreemde eend in de bijt. Er is tegenwoordig geen enkele verplichting om de lat kwalitatief hoog te leggen voordat je iets publiceert. De drempel is daarom ontzettend laag en íedereen kan het doen. De filter voor kwaliteit ten opzichte van de kwantiteit is dus niet meer in balans.”
En dáár schuilt de oplossing:
We moeten ons niet langer focussen op de hoeveelheid informatie die op ons wordt afgevuurd, die – zoals al die neurologen beweren – onze concentratie vermindert, maar op hoe we met de informatie omgaan. Het is namelijk niets nieuws en stoppen zal het ook nooit. Er zal altijd meer, meer, méér zijn.
In plaats daarvan zul je kritisch moeten kijken naar hoe je met de stortvloed omgaat: kun jij de informatie wel op de juiste manier filteren. Met andere woorden: kun jij de kwaliteit van de informatie die je ontvangt, doorzien.
Wanneer jou dat lukt, is dat zogenaamde ‘informatie-overload’-probleem grotendeels van de baan.
Geen concentratie? Informatie filteren blijkt oplossing (4 manieren)
Stop dus met zeuren dat het in deze tijd onmogelijk is om je concentratie te bewaken. Je hebt namelijk helemaal geen concentratieprobleem, maar een informatie-filter-probleem. Zodra je dat aanpakt, zul je merken dat je veel langer je aandacht kan vasthouden.
Hoe je dat doet? Simpel: richt je enkel op informatie die voor jou relevant is. Alles dat daar niet aan voldoet, geef je geen aandacht.
In de praktijk kun je dat op een aantal manieren doen:
1. Snoei in het aantal communicatiekanalen dat je hebt
Twitter, Linkedin, Facebook, Whatsapp, Instagram, Snapchat, Pinterest, e-mail, Facebook Messenger — we kunnen nog wel even doorgaan, maar waarschijnlijk begrijp je waar we heen willen.
De hoeveelheid communicatiekanalen die jij dagelijks gebruikt, loopt onderhand de spuigaten uit. Natuurlijk wil je ‘connected’ blijven, maar de informatie die hierbij dagelijks op je afgevuurd wordt, is vaak zo kwalitatief laag dat dit ten koste gaat van je concentratie (en je geluk).
Ga daarom eens voor jezelf na of je niet kunt snoeien in de mediums die je gebruikt. Kijk daarbij naar de kwaliteit van de informatie die je ontvangt, maar ook naar de tijd die het je kost om het bij te houden.
Heb je Facebook écht nodig om die contacten te onderhouden? Of is het toch meer een anti-vervelings-middel voor op kantoor of tijdens je sanitaire stop? En is Twitter écht bedoeld om je op de hoogte te houden, of is het meer een dwangmatig updates bijhouden geworden – voortgekomen uit je eigen FOMO? Wat dacht je van al die nutteloze nieuwsbrieven die zich telkens een weg banen richting je inbox? — uitschrijven die handel.
Durf de keuze te maken dat je niet alles op ieder moment weet — je overleeft het vast wel.
Wil je hier meer over lezen, check dan eens dit artikel.
2. Wees kritisch over vergaderverzoeken en andere tijdvreters
De informatie die je dagelijks ontvangt, gaat natuurlijk verder dan enkel social media en andere technologische snufjes.
Ook wanneer het op jouw dagelijkse bezigheden aankomt, zul je moeten bepalen of de kwaliteit van de informatie voldoende is om je aandacht aan te schenken.
Woon daarom alleen nog maar vergaderingen en bijeenkomsten bij wanneer jij zeker weet dat het doel, het agenda of de informatie voor jou interessant kunnen zijn. Zijn ze dat niet, wees dan meedogenloos en weiger ze. En nee, dat maakt jou niet egoïstisch, maar juist efficiënt.
Wil je hier meer over lezen, check dan eens dit artikel.
3. Ga mindful met je smartphone om
Een andere manier om je informatie-filter scherp te houden, is door meer kwaliteit in je telefoongebruik aan te brengen — je weet wel, dat aandacht slurpende apparaatje waar het merendeel van de informatie-overvloed op binnensijpelt.
Enerzijds doe je dit door voor jezelf in beeld te brengen hoeveel tijd je op het vernuftige ding spendeert (en ook waaraan), anderzijds door je smartphone minder interessant te maken.
Durf de bezem er rigoureus doorheen te halen en gooi apps die meer van je aandacht vragen dan dat ze kwaliteit opleveren, eraf.
Wil je hier meer over lezen, check dan eens dit artikel.
De afspraak bij Tijdwinst: de eerste die tijdens een werkoverleg zijn telefoon checkt, betaalt de eerstvolgende lunch.
4. … en zet ook meteen al je notificaties uit
Ja, we noemen het nu voor de zoveelste keer, maar clichés bestaan omdat ze werken: zet je notificaties uit, please.
Alle meldingen en bliepjes, ongeacht het apparaat, hebben namelijk als enige doel het verkrijgen van jouw aandacht. En wees eens eerlijk: hoeveel procent van de meldingen attendeert je nu echt op kwalitatief-rijke informatie? Precies. Het merendeel van je berichten kan daarom heus wel wachten totdat jij besluit ze te checken. (Dat geldt natuurlijk ook voor je email.)
Wil je hier meer over lezen, check dan eens dit artikel.
Waar het uiteindelijk om draait…
Het doemscenario dat door verscheidene neurologen en ‘brein-experts’ wordt geschetst, klopt dus niet. Gelukkig maar. Jouw concentratie is niet ten dode opgeschreven — the end is not near.
Dat jij je tegenwoordig minder goed kunt concentreren heeft namelijk niets te maken met een toename van informatie — dat probleem hadden we immers eeuwen geleden ook al. Waar het probleem zich werkelijk schuil houdt, is de manier waarop jij de informatie filtert — kies je voor kwaliteit?
Op 4 manieren kun jij naar, nu direct, mee aan de slag:
- Snoei in het aantal communicatiekanalen dat je hebt.
- Wees kritisch over vergaderingen en andere bijeenkomsten.
- Ga mindful met je smartphone om.
- … en zet ook meteen al je notificaties uit.
Ben je daar iets kritischer in dan zul je merken dat je goed concentreren niet zo lastig is en dat al die doemscenario’s simpelweg science fiction zijn.
Meer weten over concentratie en snel afgeleid zijn?
Je weet dus nu hoe je die informatie filtert. Wil je nou meer te weten komen over hoe je je concentratie bewaart, bijvoorbeeld in een kantoortuin, lees dan eens deze artikelen:
- Zanshin – scherpe concentratieboog als een Japanse Samurai
- Concentratie verbeteren is simpel – 7 dingen die je nú kunt doen
- Concentratie verbeteren – 3 (bewezen) redenen waarom je brein geen laser-focus wil
Leer je nu liever in de praktijk, dan kan een cursus helpen:
In onze 1-daagse cursus Time Management leer je meer over concentratie, jezelf organiseren, proactief zijn en uitstelgedrag. Hoe behoud jij bijvoorbeeld je focus wanneer je aan die intensieve concentratietaak moet werken of hoe ga je om met storende collega’s? Volg onze cursus Time Management, dan vertellen we je al onze tips & tricks!
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van timemanagement, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
