Leuk en aardig, dat extra zomeruur. Maar zodra je klok vooruit moet, lijdt je biologische klok er enorm onder. Op het gevaarlijke af, zegt de wetenschap. De bioritme branie verzachten – en de overgang zo aangenaam te maken als een zonnige zomeravond – doe je in 3 stappen. Één zet je op vrijdagavond, één op zaterdagavond en nog eentje in de week nadat de klok vooruit is gezet.
De zomertijd is een raar fenomeen, om het nog lichtjes uit te drukken. Plots moet iedereen in ons land tegelijkertijd de klok vooruit zetten. Wat leidt tot een flinke snooze overload, gemiste afspraken en een week vol verwarde hoofden op kantoor. En dat zijn nog maar de minste problemen die de klok vooruit zetten veroorzaakt.
De klok verzetten naar de zomertijd (wintertijd is namelijk de ‘originele tijd’ – verzetten doe je in de zomer) is al vele malen onderzocht door de knapste koppen op onze aardbol. Waarschijnlijk doordat al velen vóór jou zich het volgende afgevraagd hebben.
“Heeft de klok vooruit zetten zin?” (Eh, nee.)
“Wat levert het op?” en de logischerwijs daaropvolgende vraag “Heeft het zin?” zijn al vaak gesteld in de verschillende landen verspreid over de wereld die te maken hebben met zomertijd (zo’n 40%, iets meer dan 70 stuks).
En de antwoorden waren, unaniem, niet mals:
- Wetenschappers in Denemarken bijvoorbeeld, ontdekten een stijging van 11% in het aantal depressies in de 10 weken nadat de klok vooruit is gezet.
- Een studie in Zweden toonde aan dat het risico op een hartaanval aanzienlijk groter is in de eerste 3 werkdagen na het klok verzetten. Heeft te maken met het feit dat je in die dagen blijkbaar 5% meer stresshormonen aanmaakt.
- Amerikaanse wetenschappers zagen een correlatie tussen de klok vooruit zetten en het aantal gevallen van ‘clusterhoofdpijn’: een ernstige hoofdpijn op één gecentreerde plek.
- Een Canadees onderzoeker ontdekte een enorme piek in het aantal ongelukken meteen nadat de klok vooruit is gezet:
Resultaten onderzoek
- Op de maandag na het klok verzetten blijkt er een flinke toename in de ernst en het aantal werkongelukken, vergeleken met alle andere maandagen in het jaar.
- Australische onderzoekers troffen een toename in het aantal zelfdodingen bij mannen, in de dagen nadat de zomertijd is ingegaan.
- Een enorme afname in productiviteit is ook een direct gevolg van de klok vooruit zetten, volgens onderzoek. Mensen blijken dan massaal aan ‘cyberlanterfanten’ te doen: een beetje rond scrollen op Facebook en dergelijke.
- Over Facebook gesproken: die doen ook een duit in het onderzoekszakje. Volgens hun statistieken zeggen mensen aanzienlijk vaker dan normaal dat ze “moe” zijn, op de maandag nadat de zomertijd is ingegaan:
Resultaten onderzoek Facebook
(DST staat voor Daylight Saving Time, de Engelse term voor zomertijd)
Allemaal meer dan overtuigend bewijs dat de klok vooruit zetten ons niet veel soeps brengt. Maar dan is het in elk geval nog goed voor het originele idee van de zomertijd: energie besparen. Zou je denken.
Eh, nee.
En energiebesparing dan?
Het klopt dat dat ooit de reden is geweest om zomertijd in te voeren. Maar niet om de groene, milieubewuste, aardvriendelijke reden die je zou denken. Neen. Duitsland wilde energie besparen in oorlogstijd, tijdens de Eerste Wereldoorlog. Weinig ‘groens’ aan, dus. Eerder een zwart randje.
Na de Eerste Wereldoorlog werd het fenomeen dan ook weer afgeschaft. Wat uiteraard tot grote chaos leidde. Om daarna weer te worden ingevoerd tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Sindsdien is de klok vooruit zetten tijdens de lente in ons systeem blijven zitten. “Mooi meegenomen”, zou je denken. “Want dan blijven we energie besparen, en niet alleen om ons wapentuig van te voorzien!”
Eh, weer nee.
We bezuinigen er namelijk amper mee. Uit de conclusie van een Duitse meta-analyse van 44 studies naar het energiebesparende effect van zomertijd:
“We constateren een effect dichtbij het nulpunt.”
‘Amper’ was dus geen overstatement. Er zijn zelfs plekken in de wereld waar de klok vooruit zetten betekent dat er méér energie verbruikt wordt. Op de plekken dichtbij de evenaar. Ga maar na: daar blijft de zon ook langer schijnen in de avond, maar dat is in zulke landen geen voordeel. Het blijft alleen maar langer snikheet, waardoor airco’s langer blijven draaien en mensen binnen achter de buis of PC gekluisterd blijven.
Bovendien is de besparing op licht (waar het mee begon) wereldwijd niet meer significant te noemen, door de komst van LED-lampen. Die verbruiken namelijk nog geen fractie van wat de reguliere gloeilamp aan energie nodig heeft.
Led lampen. Nog een goede reden om zomertijd overbodig te verklaren.
Zijn er dan géén voordelen?!
Welnu, een paar (voor de barbecue-industrie, bijvoorbeeld):
- Amerikaanse studies hebben aangetoond dat zomertijd bijdraagt aan veiligheid in het verkeer, door een vermindering van 13% in het aantal dodelijke ongevallen met voetgangers.
- Ook is er een vermindering van 7% bevonden in het aantal overvallen, in de tijd dat het langer licht is.
- We kijken in de zomertijd blijkbaar stukken minder tv. Ook een goede zaak.
- En de golf- en barbecue industrie profiteert mee. Amerika experimenteerde in 1986 met een maand langer zomertijd, wat deze twee branches tussen de $200- en $400 miljoen éxtra opleverde. Voor de rest van de ondernemers levert het echter bar weinig extra’s op, volgens een analyze van 380 miljoen bank- en creditcard transities):
Resultaten onderzoek JPMorgan Chase Institute
“Ach, dat uurtje…”
Een weinig opbeurend fenomeen dus, als je de balans opmaakt van de diverse effecten de klok vooruit zetten. Maar wat het vooral doet, is ons bioritme verprutsen. Met alle gevolgen van dien. Al zal je nu misschien nog steeds zeggen: “ach dat uurtje?!” – Maar het heeft werkelijk schadelijke gevolgen, dat uurtje. Ook voor jou.
Lawrence Jin en Nicolas Ziebart, onderzoekers aan Cornell University, schreven:
“Zelfs minimale veranderen in slaappatronen hebben een significant effect op het menselijk welzijn.”
Collega-onderzoeker Amneet Sandhu van de Universiteit van Colorado vertelde Reuters, als reactie op zijn studie waarin hij aantoonde dat er op de maandag nadat de klok vooruit was gezet 25% meer hartaanvallen waren:
“Onze studie toont aan dat plotselinge, zelfs kleine veranderingen in slaap enorm schadelijke gevolgen kunnen hebben.”
Ze zijn het roerend eens, zie je? Jij ook? Dan ben je klaar voor wat versoepelende tips.
Klok vooruit overleven in 3 stappen
Het is dus voornamelijk zaak om de overgang van dat uur niet zo plotseling te maken, maar soepel te laten verlopen. Zo kan je lijf en bioritme lekker wennen, zodat je de klok vooruit zetten ook dit jaar weer netjes overleefd. En zodat je misschien zelfs lekker productief kunt blijven op die monsterlijke maandag (en dinsdag, en woensdag, en…) nadat de klok vooruit is gezet.
1. Vrijdag – later naar bed
Ga op de vrijdag voor het klok vooruit zetten al een half uurtje later naar bed en sta op zaterdagochtend een half uurtje later op. Zo verspreid je de schok van het uur verschil over 2 weekenddagen.
2. Zaterdag – wekker vooruit
Zet op zaterdagavond voor het slapengaan je wekker al een uur vooruit, zodat je op zondag al op je (nieuwe) normale tijd opstaat. Uitslapen om dat uurtje in te halen verpest je ritme alleen maar. Pak zo nodig ‘s middags een powernap om je slaaptekort in te halen.
Doe hetzelfde met je kids! Als hun bioritme eraan is, gaat dat van jou automatisch mee ten onder (denk: kinderen wakker, jij wakker).
3. Komende week – ochtendzon en rustig aan
Stap komende week vlak na het wakker worden meteen naar buiten, de zon in. Zonlicht maakt je ‘wekhormonen’ aan. Die wekken direct je stofwisseling, bloeddruk en lichaamstemperatuur. Even een stapje buiten de deur dus, met je kopje ochtendkoffie. Of pak de stralen, als het nog wat te koud is, achter een raam. Helpt ook.
Michael Terman – directeur van het Medical Center for Light Treatment and Biological Rhythms aan de Universiteit van Colombia:
“Een lange serie studies in de afgelopen 20 jaar heeft duidelijk gemaakt dat blootstellen aan zonlicht in de ochtend een kritiek element is in je bioritme.”
Plan de komende week bovendien niet te vol. Neem een stapje terug. Het blijft een uitdaging, je blijft vermoeider dan andere weken. Onderschat dat uurtje niet (meer): hou daar rekening mee – op je werk, in de avonduren én in het verkeer!
Of… Afschaffen!
Da’s de beste tip, gebiedt de eerlijkheid te zeggen. En de feiten der wetenschap. Maar helaas:
“Zomertijd is een voorbeeld van hoe vastgeroest beleid kan zijn”, concludeert Diana Farrell – directeur van het JP Morgan Chase Instituut, een internationale denktank voor het algemeen welzijn.
Gelijk heeft ze, waarschijnlijk.
Laten we er dan maar van profiteren, als er voorlopig niks verandert… Naar buiten, jij!
Ga hardlopen na je avondmaal, neem een lange wandeling met de hond voor het slapengaan, boen je tuinset af en eet lekker in de ochtendzon! Nu kan het nog. Voor je het weet is het weer wintertijd – en ligt je biologische klok wéér overhoop 😉
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van timemanagement, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
