Om je hersens optimaal te gebruiken, op het werk en thuis, is het noodzakelijk om er meer over te weten. Wist je bijvoorbeeld over ‘cognitieve illusies’, ‘veranderingsblindheid’ en andere gebreken in je brein? Leer ze te herkennen, vermijd ze en gebruik je hersens beter!
Om slimmer te werken en optimaal te functioneren, hebben we ons brein keihard nodig. Om ons brein effectief te kunnen inzetten, moeten we het kennen, weten hoe het werkt. Daarom is het van belang om iets meer te weten over dit complexe stuk gereedschap en hoe het zich (veelal onbewust) gedraagt. Klinkt logisch, toch?
Maar we kennen onze hersens maar bar slecht.
We denken ons brein te kennen. We denken te weten wat het doet, het te kunnen controleren. We denken het feilloos te kunnen vertrouwen. We denken situaties te overzien, in te kunnen schatten en te kunnen controleren. We denken zelfs helder te kunnen denken.
Hier ligt echter het grote misverstand over ons brein. Ons brein geeft ons namelijk maar een fractie van de werkelijkheid door. De rest gaat verloren in ons onderbewustzijn, gefilterd door vooroordelen, verwachtingen en zelfoverschatting. Onze intuïtie misleidt ons de hele dag door met haar cognitieve illusies, selectieve aandacht en veranderingsblindheid.
Laat je niet door je eigen brein voor het lapje houden en lees verder!
Hoe ons brein werkt
Volgens psycho-wetenschapper Daniel Kahneman bestaan onze hersenen uit 2 onderdelen:
1. Ons instinct, het onderdeel dat we delen met dieren. De dingen die we automatisch doen worden aangestuurd vanuit deel 1: ademhalen, wandelen, schrijven, spreken, waarnemen, enzovoorts. Deel 1 staat altijd aan, het sluimert nooit.
2. Complexe denkprocessen. Het krijgt waarnemingen en suggesties van onderdeel 1 binnen en verwerkt deze. Het zet deze om in:
• geloof (daar staat een groene boom);
• acties (het licht staat op groen, ik ga nu oversteken);
• gevoelens (iemand schreeuwt tegen mij, ik voel me beledigd);
• oplettendheid (er rolt een bal over straat, misschien steekt er plotseling een kind over);
• of zelfcontrole (ik wil de buurman er van langs geven omdat zijn hond op mijn gazon poept, maar ik vraag hem netjes om het op te ruimen).
Onderdeel 2 is wat ons menselijk maakt. Het helpt ons denken, verwerken, complexe problemen oplossen en slimmer werken en leven. Deel 2 staat op stand-by wanneer het niet in gebruik is. Deel 1 (dat altijd ‘aan’ staat) wakkert het pas aan, wanneer nodig.
Waar het mis gaat
Dáár gaat het mis met de werking van ons brein: bij deel 1 dat deel 2 uit zijn stand-by modus moet halen.
Het gereedschap dat de waarnemingen van deel 1 moet omzetten in deel 2 is extreem gebrekkig. Je zou zelfs kunnen stellen dat deel 2 half-blind is, omdat het pas gaat waarnemen wanneer deel 1 denkt dat het nodig is. Deze half-blindheid van ons brein wordt ‘cognitieve illusie’, ‘veranderingsblindheid’ of ‘selectieve aandacht’ genoemd. Je bewustzijn registreert een hoop dingen om zich heen helemaal niet, omdat deel 1 denkt dat het niet nodig is.
Valkuil #1: Selectieve aandacht en cognitieve illusies
Een praktijkvoorbeeld van dit gebrek in ons brein:
Christopher Chabris en Daniel Simons staan bekend om hun fenomeen ‘The Invisible Gorilla’, een experiment dat je misschien wel kent:
En, zag je ‘m? Niet? Dit is dus het fenomeen dat in de psychologie ‘cognitieve illusies’ of ‘selectieve aandacht’ wordt genoemd. Deel 2 in het brein registreert niet alles wat deel 1 ziet – hoe opvallend ook – omdat het denkt dat dit niet relevant is en de focus ergens anders moet liggen.
Valkuil #2: Veranderingsblindheid
Een ander voorbeeld van waarnemingen die verloren gaan in deel 2 van je brein is dit:
Zag je de veranderingen? Waarschijnlijk niet, als dit de eerste keer is dat je deze video ziet. ‘Veranderingsblindheid’ wordt dit breingebrek genoemd. In deze video wordt deze ‘veranderingsblindheid’ en hoe het werk toegelicht:
Oké, onze waarnemingen zijn dus niet wat ze zijn. Of ze zijn in elk geval niet compleet. Hoe kunnen we dan nog claimen controle over ons brein te hebben? Overzicht in situaties? Hoe kunnen we ons brein nog vertrouwen? Hoe kunnen we ooit nog van ons brein op aan?
De oplossing is simpel: door het niet te vertrouwen. Door er niet van op aan te gaan. En door videogames te spelen…
3 oplossingen om je hersens beter te gebruiken
1. Ga gamen!
Videogames spelen verbetert onze cognitief-perceptuele vaardigheden en de cognitieve prestaties van ons brein aanzienlijk, volgens dit onderzoek. Dat wil zeggen: deel 2 van ons brein begrijpt en verwerkt (cognitie) de waarnemingen die het binnenkrijgt via deel 1 (perceptie) beter.
Gevolg: ‘gamers’ (zij die regelmatig gamen) hebben een betere focus en aandachtsspanne (deel 2 zet waarneming om in oplettendheid) en betere motorische vaardigheden (deel 2 zet waarneming om in actie). Sterker nog: het visuele systeem van gamers is zelfs daadwerkelijk ten goede gewijzigd.
Kortom: deel 2 van het brein van een gamer presteert simpelweg beter dan dat van een niet-gamer.
Aan de videogames dus! Hier heb je alvast wat aanbevelingen.
2.Vertrouw alleen de feiten
Om je brein te behoeden voor cognitieve illusies, selectieve aandacht of veranderingsblindheid is het beter om een situatie met kansberekening te lijf te gaan dan puur op (zelf)vertrouwen – volgens dit wetenschappelijke onderzoek. Je brein is namelijk niet te vertrouwen, zoals je eerder al hebt gezien.
Vertrouw het dan ook niet. Ga af op de feiten, in plaats van je waarneming, je gevoel of je herinnering van vorige ervaringen.
Eerder genoemde psycho-wetenschapper Kahneman raadt dit aan als hét middel om je werk en je resultaten te verbeteren.
Uit eigen ervaring weet hij namelijk dat hij beter op de feiten kan vertrouwen dan op zijn brein en logica. In zijn tijd in Israël kreeg hij de opdracht om soldaten in te schatten op hun kundigheid om het mogelijk tot officier te schoppen. Hij beoordeelde hen op een test waarbij ze in een groep een object moesten verplaatsen op een aantal voorwaarden. Achteraf bleek dat de soldaten die in deze test niet erg goed uit de verf kwamen, later juist uitstekende officierskandidaten werden – en andersom. De eerdere ervaring bleek feitelijk waardeloos.
Desondanks bleef Kahneman deze tests uitvoeren, tegen de feiten in. Het moest volgens zijn gevoel en logica wel zo zijn dat hij beloftes voor de toekomst kon afleiden uit deze ultieme waarneming van de soldaten en hun verplaatsings-test.
3. Negeer vooroordelen en verwachtingen
Uit hetzelfde onderzoek komt nog een advies naar voren. Verwacht het onverwachte. Wees op je hoede. Laat je oplettendheid niet inzakken, zoals dat zo gemakkelijk gaat. ‘Oh, het zal wel weer zo gaan’ is een gedachte die je bewust of onbewust vaak hebt. Je rijdt vaak over dezelfde weg, maar er kan evengoed opeens een kind uit een onverwachte hoek tevoorschijn komen.
De kans dat iets gebeurt en het daadwerkelijk aantal keren dat iets gebeurt ligt namelijk verrassend genoeg ver uit elkaar, volgens een ander onderzoek:
Laat je brein dus niet lui worden door op vooroordelen en verwachtingen af te gaan. Deel 2 van je brein is namelijk zo geprogrammeerd dat het, zodra het kan, in de stand-by modus gaat: het denkt dat het niet op hoeft te letten, waardoor het ook echt niet meer oplet.
Aan de slag: gebruik je hersens (beter)
Je hebt je brein vandaag weer een beetje beter leren kennen. Dat betekent dat je dit prachtige stuk gereedschap vanaf nu weer iets gerichter (lees: bewuster) kunt inzetten. Gebruik dit in je voordeel door op belangrijke momenten helder te blijven denken op basis van feiten en niet in de valkuilen van selectieve aandacht en onbewust handelen te vallen.
Verder is het van belang om goed te zijn voor je brein. Gebruik je hersens niet alleen optimaal, maar behandel ze ook optimaal. Alleen zo kun je fris en oplettend blijven.
Goed zijn voor je brein doe je ondermeer door:
- even stil te staan bij de informatie die je net gekregen hebt over hoe je brein werkt;
- regelmatig een effectieve rustpauze te nemen;
- zoveel mogelijk 1 taak tegelijk op je te nemen (multitasken kan je brein namelijk niet);
- je op deze ene taak te focussen (met de Pomodoro techniek bijvoorbeeld);
- en door je brein goed te voeden.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van timemanagement, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
