Belangrijke ontdekkingen uit recent brein-onderzoek verklaren waarom ons brein snel afdwaalt en zo’n moeite heeft met focussen. En dat dát de reden is dat we ‘s avonds zo uitgeput naar huis toe gaan! Maar dat kan ook anders…
Wat komt aan bod:
- Revolutionaire ontdekking: de dwaal-modus van je brein
- Waar het misgaat
- Je dwaal-modus aanzetten
- Je focus-modus aanhouden
“Steeds vaker vragen we van het ‘focus-systeem’ in ons brein om de aandacht te verdelen over verschillende dingen tegelijk, terwijl het daar niet voor gemaakt is.”
Daniel J. Levitin is cognitief psycholoog en neurowetenschapper. Hij schrijft in zijn meest recente boek ‘The Organized Mind: Thinking Straight in the Age of Information Overload’ over het effect dat constante onderbrekingen en multitasking op ons brein hebben. Hij doet daarmee verrassende onthullingen op basis van recent wetenschappelijk brein-onderzoek.
Hij legt ons uit wat er mis is met de huidige manier waarop we met ons brein werken, waardoor het uitgeput raakt. En hij vertelt hoe het wél werkt – in deze tijd van constante prikkels en informatie overload.
Revolutionaire ontdekking: de dwaal-modus van je brein
“Deze ontdekking – een speciale breinmodus die een meer vloeiende en nonlineaire manier van denken heeft – is één van de grootste neurowetenschappelijke ontdekkingen van de afgelopen 20 jaar. Deze modus beproeft je bewustzijn; het probeert je brein naar een dwalende staat te brengen zodra je niet super-gefocust bent op een taak of wanneer de taak die je aan het uitvoeren bent saai wordt.”
Bekend met de dwaal-modus? Je weet wel: wanneer je tijdens het lezen opeens al een bladzijde lang niets meer hebt opgeslagen maar over iets anders aan het dromen bent. Of je kijkt even uit het kantoorraam en voor je het weet ben je totaal verdwenen van de taak waar je mee bezig was. Allemaal begrijpelijk, want dat afdwalen van het brein is niet alleen heel natuurlijk – het is ook noodzakelijk om je brein tussendoor te laten uit te rusten.
“Deze dwaal-modus, zo weten we nu, is een natuurlijke staat van het brein. Dit verklaart waarom we ons erna zo opgefrist voelen en waarom vakanties en powernaps zo goed werken. Deze modus is een rust-staat van het brein, waar het inschiet zodra het niet verwikkeld is in een doelmatige taak.”
Je komt dus heel makkelijk in deze natuurlijk staat terecht. Een iets te saaie taak, een plots opkomende gedachte of een bliepje van een binnenkomend Whatsapp-bericht, kan al genoeg zijn om je brein van de focus-modus naar de dwaal-modus te leiden.
Samenvattend – je brein heeft 2 modussen, die elkaar beconcurreren:
De focus-modus, die maar op één taak tegelijk gericht kan zijn en niet gemaakt is om te multitasken of zijn aandacht te verdelen.
De dwaal-modus, de standaardmodus van het brein die je focus doet vervliegen naar een staat van in elkaar overvloeiende gedachten en hersenspinsels.
Waar het misgaat
Onze voorouders wisten heel goed wanneer ze de focus-modus moesten aanzetten (wanneer ze op jacht waren of er gevaar dreigde) en wanneer ze op de dwaal-modus konden overgaan (wanneer ze uitrustten op een berenvel en gedachteloos naar de zonsondergang tuurden). Het onderscheid was destijds heel duidelijk: een periode van gefocust zijn werd afgewisseld met een rustperiode van dwalen, zodra het niet meer nodig was om te focussen. Het brein was in balans.
Het probleem met onze tijd is dat het onderscheid er niet meer zo duidelijk is. We hoeven niet meer gefocust te jagen: er is doorgaans vrij weinig spanning bij kantoorwerk (zeker vergeleken met jagen) die ons gefocust houdt. De dwaal-modus heeft daardoor ruimschoots de kans om willekeurig de kop op te steken.
Je brein dwaalt gemakkelijk af door de constante afleiding die er tegenwoordig om ons heen bestaat; door een appje, een willekeurige gedachte of een e-mail die binnenkomt. Dit maakt het extra moeilijk om die dwaal-modus te vermijden en ons bij de focus-modus te houden tijdens kantooruren.
Die eeuwigdurende strijd tussen focus-modus en dwaal-modus put ons brein mateloos uit.
“Je brein vragen om de aandacht te verleggen van de ene activiteit naar een andere zorgt ervoor dat het heel veel zuurstof en glucose opgebruikt; dezelfde brandstof die je nodig hebt om je op een taak te focussen. Die constante snelle wisseling die we ons brein aandoen met multitasken en modus-switchen veroorzaakt dat je brein zo snel door de brandstof heen zit dat we ons al gauw uitgeput en gedesoriënteerd voelen. We hebben letterlijk onze brein-voedingsstoffen opgebruikt.”, verklaart Levitin.
We laten ons brein dus onnodig hard werken, waardoor het op vrij korte termijn al oververmoeid is. Op lange termijn zijn de gevolgen nog veel extremer.
“Veelvuldig switchen tussen taken en modussen veroorzaakt – onder andere – angstgevoelens die de aanmaak van het stress-hormoon cortisol in je brein verhogen. Dit verhoogde stress-niveau kan op zijn beurt weer leiden tot agressiviteit en impulsief gedrag.”
Stress en ellende, dus – wanneer je blijft multitasken en blijft afdwalen van je taak en je brein zo constant laat switchen tussen focussen en dwalen.
De oplossing: de juiste modus op het juiste moment
Hoewel het ons in deze tijden erg lastig wordt gemaakt om te kunnen focussen op één taak – waar je brein voor gemaakt is: het kán wel. Je moet alleen bewust zijn van de kwalijkheid van het geswitch, de omstandigheden zo gunstig mogelijk maken voor je focus-modus en je dwaal-modus alleen op het juiste moment aanzetten.
Je dwaal-modus aanzetten
“De dwaal-modus is verantwoordelijk voor onze momenten van geweldige creativiteit en belangrijke inzichten, deze maakt het mogelijk om problemen op te lossen die eerder onoplosbaar leken.”
In feite is er dus niets mis met die dwaal-modus, zolang hij je focus-modus niet verstoort. Zet je dwaal-modus daarom heel bewust aan wanneer hij wél welkom is: wanneer je ergens op vastloopt in je werk en je maar niet ziet wat er misgaat bijvoorbeeld. Of wanneer je een creatieve oplossing moet bedenken.
“Om je creativiteit te boosten – zo hebben verschillende wetenschappelijk onderzoeken uitgewezen – kun je het best een wandeling door de natuur maken, gaan sporten of bewegen of naar muziek luisteren. Dit bevordert namelijk je dwaal-modus, doordat het werkt als een neurale reset-knop en het je brein voorziet van het nodige perspectief op wat je aan het doen bent. Dwalen en dagdromen kan dus ook werken zijn.”
Je dwaal-modus is ook nodig om je brein te laten afschakelen van periodes van intensief werken aan een taak. Daarom is de dwaal-modus ook één van de beste manieren van pauzeren: omringd met zo weinig mogelijk prikkels je brein laten afschakelen en dwalen.
Je focus-modus aanhouden
Wanneer je productief wil werken en ook nog wat energie wil overhouden, adviseert de wetenschap dat je je focus-modus ononderbroken aanhoudt gedurende een aaneengesloten periode.
De grootste invloed die je hebt om te voorkomen dat je brein afdwaalt en je in de focus-modus blijft is alle (sociale) externe prikkels minimaliseren. Je kunt er namelijk voor kiezen om niet onderbroken te worden door externe prikkels door meldingen, notificaties en piepjes en trillingen.
Natuurlijk, het is het tijdperk van constante interactie en bereikbaarheid – het tijdperk van informatie overload. Maar je kunt dit ook even op pauze zetten, wanneer je echt ergens productief aan wil werken. ‘S middags om twee uur kun je een sociaal kwartiertje inlassen, om al je appjes en chat-berichten te bekijken. Aan het eind van je werkdag kun je een uurtje vrijmaken om je mail te beantwoorden (dat hoeft namelijk nooit meteen).
“Elke status-update die je leest op Facebook, elke tweet en elk berichtje dat je van een vriend krijgt vraagt van je brein om na te denken over andere dingen dan waar je mee bezig was – zoals of je je spaargeld moet beleggen of investeren, waar je je paspoort eigenlijk gelaten hebt of hoe je het het weer goed kunt maken met dat familielid waar je laatst een kleine ruzie mee had.
Je e-mail open houden gedurende de dag werkt ook afleidend – en bewaar je daarom dus het beste voor vaste tijden. (Een ongelezen e-mail verlaagt je effectieve IQ namelijk met 10 punten.)
Alles gaat een stuk natuurlijker wanneer we multitasking bewust temmen en onszelf zoveel als mogelijk onderdompelen in één enkele taak voor een aaneengesloten periode van bijvoorbeeld 30 minuten.”
Een andere grote invloed die je hebt op je focus-modus is (logischerwijs) deze: stop met multitasken. Ik weet dat het verleidelijk is en dat het écht lijkt alsof je er tijd mee wint, maar dat doe je niet. Blijf je daar bewust van en plan één taak tegelijk in in je agenda, waar je je voor die ingeplande tijd op focust. De pomodoro-techniek kan je daar misschien nog een extra handje bij helpen.
“Multitasking is de vijand van het gefocuste aandachtssysteem in ons brein. Het brein is ontwikkeld om maar op één ding tegelijk te focussen. Hierdoor waren onze voorouders in staat om op dieren te jagen en hun stam te beschermen tegen gevaar van buitenaf. De focus-modus van je brein heeft namelijk maar een beperkte capaciteit. Daardoor is het één of het ander.”
Maar het begint allemaal bij jou, die telkens opnieuw de bewust keuze maakt om in de focus-modus te blijven en pas op gezette tijden naar de dwaal-modus of naar sociale interactie over te schakelen. Omdat je nu weet hoe vermoeiend het is voor je brein om constant te switchen tussen de focus- en de dwaal-modus. Omdat je nu begrijpt dat dit de reden is waarom je ‘s avonds vaak zo lamgeslagen op de bank zit. En omdat je nu weet dat je dit maar mooi kunt voorkomen!
Dat je na je werkdag nog energie hebt om dingen aan te pakken en ook dan nog quality time te beleven, dat moet het je toch wel waard zijn om vanaf nu slimmer met je brein te werken – door het niets te laten doen waar het niet voor gemaakt is. Dus: bye bye, multitasken. Bye bye, dwalen met je gedachten wanneer je moet focussen. Bye bye, uitputting van je brein. Hallo, focus en energie!
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van timemanagement, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
