De kranten stonden er afgelopen weken vol van: jonge vrouwen hebben evenveel vrije tijd als mannen en komen toch veel eerder in een burn out terecht. Hun leven is zo ingericht dat de bubbel ergens rond hun dertigste barst. Schokkend? Ja. Is burn out onder jongvolwassenen verrassend. Nee. Op te lossen… zeker!
Topvioliste Janine Jansen ervoer in 2010 ook dat ze de werkdruk niet langer aankon. Ze was 32 en op de top van haar kunnen, maar ze stortte in. Janine:
‘Op een dag stond ik duizelig op en kon ik nauwelijks op mijn benen staan. In het begin dacht ik: het is een griepje. Ik ga even liggen en dan is het zo weer over. Maar het ging niet over. Voordat ik daadwerkelijk inzag dat er meer met me aan de hand was, was ik zeker een paar maanden verder. Er zijn in die tussenliggende periode absoluut alarmsignalen geweest, maar die heb ik genegeerd. Ik vond het moeilijk om me neer te leggen bij de diagnose ‘burn out’, het voelde als falen.’
‘Het voelde als falen’, in die achteloze uitspraak zou wel eens de kern van het probleem kunnen zitten, want je hoeft geen topvioliste te zijn en de wereld over te reizen om hetzelfde gevoel te ervaren.
Volgens onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau voelt maar liefst 64% van de vrouwen zich structureel gehaast en dit fenomeen wordt ook wereldwijd onder jonge vrouwen erkend. Janine is dus niet de enige, integendeel.
Annelies Hollander (31) kreeg ook een burn out. Zij vertelt:
‘Op een gegeven moment stond ik als verdoofd in de supermarkt. Geen idee hoe ik daar was gekomen, of wat ik er moest doen. Ik heb mijn mandje op de grond gezet en ben naar buiten gelopen. Zonder eten, zonder doel. Dat is wat een burn-out met je doet: je raakt jezelf volledig kwijt.’
De oorzaak van burn out onder jongvolwassenen?
Psycholoog en schrijfster van ‘Het dertigersdilemma’ Nienke Wijnants omschrijft deze structurele stress van dertigers en jongvolwassenen als volgt:
‘Voor kinderen van de jaren zeventig, was de schooltijd simpel: op tv keek je naar Nederland 1 of 2, op het strand kreeg je een Raket of een Cornetto en je ouders bepaalden (meestal) wat je aanhad. Dat is nu wel anders: er zijn meer dan tien Nederlandse zenders en kinderen bepalen zelf welke kleding ze kopen. Bij een tankstation staan vrieskisten met vijftig soorten ijs en dat leidt tot onvermijdelijke keuzestress. Ja zeggen tegen het een, is immers een nee tegen 999 andere opties. We hebben keuzestress en een onbedwingbare prestatiedrang. Dat geldt voor ijsjes, maar ook voor de keuze voor een woonplaats, een baan, single blijven of niet, trouwen of niet, wel of geen kinderen, etc. We zijn overvoerd.’
Het verschil tussen mannen en vrouwen: the girls want it all
De twintigers en dertigers hebben het dus in het bijzonder zwaar in deze nieuwe eeuw. Nienke legt uit hoe dat zit met burn out bij jongvolwassenen:
‘In die periode komen alle grote levensvragen op je af. Vragen die consequenties hebben. Vroeger had men op zijn minst vijftig jaar nodig om te bereiken waar een gemiddelde hoogopgeleide tegenwoordig dertig jaar over doet. Dertigers hebben het allemaal al en zitten hoog in de piramide van Maslow, maar juist omdat de grote levensvragen allemaal rond hun dertigste komen, ontstaat er een soort ‘piekdruk’ die veel mensen – vooral vrouwen – zwaar valt.’
Maar hoe kan het dan dat vrouwen zoveel meer stress ervaren dan mannen en ook eerder een burn out krijgen?
Het CPB geeft in haar rapport een verklaring:
‘Jonge vrouwen hebben de luxe om te kiezen, ze hebben meer mogelijkheden dan hun moeders en oma’s en ze worden aangemoedigd om die mogelijkheden te benutten. Mannen wordt nog steeds van jongs af aan aangeleerd dat ze kostwinnaar zijn voor het gezin. Dat is hun voornaamste doel. Lukt dat, dan zijn ze grotendeels tevreden. Bij de vrouwen zit dat anders: zij willen alles en als je je energie over teveel rollen in het leven moet verdelen, dan gaat het mis.’
Wat bij hoogopgeleide jonge vrouwen ook vaak voorkomt, is (on)gezond perfectionisme. Vrouwen waarderen het aspect kwaliteit hoger dan mannen en daarmee het gevoel om tekort te schieten. Volgens onderzoek heeft 38% van de vrouwen het gevoel op het werk tekort te schieten en 30% voelt dat ook thuis, tegenover 24% en 17% van de mannen.
Het mag duidelijk zijn, mannen kiezen meer en hebben minder last van perfectionisme. Dat betekent niet dat zij geen last hebben van burn outs, maar wel dat het bij vrouwen vaker voorkomt. Vrouwen willen immers veel én goed en ‘kwantiteit x kwaliteit = kortsluiting’.
Goed om te weten, maar hoe zorg je ervoor dat je daar als jongvolwassene vanaf komt? Want een burn out, dat is het laatste waar je gelukkig van wordt. Of zoals Janine Jansen het zegt:
‘Ik ben nu heel alert, want ik ben als de dood dat het me nog eens overkomt. Ik wil me nooit meer voelen zoals toen.’
1. Maak je leven eenvoudiger: durf te prioriteren
Je leven heeft maar 24 uur per dag. Daarin kun je niet alles doen wat je in een ideale wereld zonder tijd zou willen: tegelijk een perfecte carrièrevrouw, mama, partner, kok, vriendin en topsporter zijn… dat kan niemand. Ook jij niet, dat heeft niets met ‘falen’ te maken, hooguit met irreële verwachtingen. Dus prioriteer en deel je leven in fases in. Want met een beetje geluk heb je nog heel wat fases te gaan en er zijn genoeg dingen die niet nu hoeven, die prima later kunnen.
Een geweldige chef in de keuken? Mag best over 10 jaar, je kids overleven het ook op je bestaande kookkunsten. Carrière maken met twee kleine kinderen? Doe hen en jezelf een plezier en neem tijdelijk wat gas terug. Zo is de kans het grootst dat de kwaliteit van je leven groeit. Door een stap terug te zetten investeer je immers in een langer en kwalitatiever leven, en geniet je meer door je activiteiten van vandaag met aandacht te doen.
Wil je iets veranderen in je leven, kies dan maximaal drie projecten of mensen waar je je aandacht op wil richten. Gaan die dingen goed, dan is het prima. Houd het daar ook bij en geniet ervan. Op die manier wordt de rest vanzelf minder belangrijk.
2. Durf ‘minder’ te accepteren
Je wilt wel een ‘wonderwoman’ of ‘superman’ zijn, maar dat ben je niet. Face it. Tenminste niet op de manier die jij ultiem zou willen. Maar kijk eens goed naar de superhelden. Zijn zij goed in alles?
Of lijkt het vooral alsof ze alleskunners zijn, maar moet je bekennen dat je dat beeld alleen uit de media hebt, aangevuld met je eigen dagdromen? Wonderwoman is niet voor niks een uitvergrote stripheldin. Als ze werkelijk had bestaan, was er niets aan geweest om haar in stripboeken en films op te voeren.
Annegreet van Bergen, schrijfster van het boek Lessen van een burn out, ziet die tendens van onmogelijke verwachtingen ook.
‘Jongeren worden gestimuleerd om het maximale uit het leven te halen. Lukt dat niet, dan voelt dat als een nederlaag. En dus ploeteren ze door, vaak met de moed der wanhoop. Wat begon als een verlangen, wordt een eis, een heilig moeten. Je kunt het nog het beste vergelijken met een blinde waas. Ze zien, horen en voelen geen waarschuwingssignalen meer, noch van hun eigen lichaam, noch van de mensen om zich heen. Laat staan dat ze afstand kunnen nemen en op zichzelf kunnen reflecteren. Dat lukt pas als ze letterlijk niet meer verder kunnen, en zelfs dan duurt het vaak maanden,’ aldus van Bergen.
Accepteren is dus een lastig proces, dat lukt niet zomaar. Oefeningen die je daarbij kunnen helpen, zijn om iedere dag een dankbaarheidslijstje te maken voor je naar bed gaat en om ‘s ochtends na het ontbijt niet meer dan drie (haalbare) doelen per dag op te schrijven.
Heb je die gedaan – hoe vroeg of hoe laat het ook is – ben je klaar. Is er iets tussengekomen dat belangrijker was, dan is dat ook prima.
3. Voorkom versnippering: in tijd en doelen
De reden waarom vrouwen zich in hun vrije tijd gehaaster voelen dan mannen, is omdat ze die vrije tijd meer versnipperd indelen. ‘Me-time’ bestaat voor de meeste vrouwen uit een combinatie van dingen. Daarin speelt onze wens tot multitasken ons parten, want van multitasken wordt je niet alleen ontzettend onproductief, maar ook onrustig en dus ongelukkig.
Probeer dat te voorkomen door – als je tijd voor jezelf neemt – maar één ding tegelijk te doen. Ga je een boek of een tijdschrift lezen, leg je telefoon waar werkmail op binnen komt dan in een andere kamer of zet hem op vliegtuigstand. Zo voorkom je dat je steeds wordt afgeleid, je aandacht versnippert en een burn out dreigt.
Voor sommige jongvolwassenen betekent dit dat je aan een paar kleine aanpassingen genoeg hebt om het tij te keren en weer terug te keren op het goede spoor. Voor anderen is een nieuwe koers alleen weggelegd als ze het roer drastisch omgooien, zoals Judith Lamboo (31) deed.
‘Ik had alles wat je volgens het boekje zou moeten willen, maar in plaats van dat ik geluk vond, kreeg ik een burn out. Tijdens een tiendaagse meditatieretraite realiseerde ik me: zolang ik in mijn oude leventje blijf hangen, kom ik geen steek verder. Niet lang daarna heb ik mijn baan opgezegd, mijn relatie beëindigd en mijn huis en auto verkocht. Die ruimte had ik nodig om te ontdekken wat ik dan wél wilde. Nu lijkt mijn leven in niets wat ik ooit had gedacht, maar ben ik sterker en blijer dan ooit, omdat ik heb geleerd hoe ik mezelf gelukkig moet maken,’ aldus Judith.
Er zit dus maar één ding op, haal adem en… slow down
Door je bewust te zijn van je dromen en doelen en ook van de onmogelijkheden van je wensen, zorg je ervoor dat je bewust blijft en dat je geniet. Dus probeer te kiezen, probeer te prioriteren en te accepteren. Durf te vertragen. Slow down, zoals Douwe Bob zingt:
Voel je als jongvolwassene een constante druk en ben je niet gelukkig, ook al vind je dat je ‘geen recht hebt op klagen’? Praat er dan over met vrienden, maak het bespreekbaar op je werk en thuis en durf af en toe de stekker uit te trekken, al is het maar om te voorkomen dat je uiteindelijk doorbrandt. Begin vandaag nog, want de enige die jouw burn out kan voorkomen ben jezelf.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van timemanagement, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
