In het kader van timemanagement hoort ook kritisch met je tijd omgaan als het aankomt op relaties met anderen. Zeker wanneer deze meer kwaad dan goed doen. Neem bijvoorbeeld je collega: je vermoedt dat zij een narcist is. Maar wat is narcisme eigenlijk? En hoe ga je met haar om indien blijkt dat zij inderdaad lijdt aan deze persoonlijkheidsstoornis? Eén keihard antwoord dat je niet zult verwachten:
Er zijn verschillende manieren om je tijd te bewaken:
Je doet het door kieskeurig te zijn met wat er op je bordje ligt. Door jezelf constant af te vragen ‘levert dit mij iets op?’ en zaken te durven schrappen die hier niet aan bijdragen. En dat doe je goed, al zeg je zelf. Je mist nooit een deadline en bent altijd on top of your game.
Gelukkig maar. Als kenniswerker is het namelijk van levensbelang dat je prioriteiten kunt stellen en je tijd besteedt aan zaken die iets opleveren — … maar vergeet niet dat dit niet enkel werk betreft. Ook de tijd en energie die jij in vriendschappen en relaties steekt, bepalen hoe productief en effectief je bent. Beter nog: hoe gelukkig je bent.
Je kunt je werk immers nog zo goed doen, nog zo slim je uren indelen of nog zo assertief werkzaamheden afwijzen: indien je omgaat met iemand die al het leven uit je zuigt, kun je gedag zwaaien naar je grenzen. Je kent vast zo iemand; misschien is het je baas of die vreselijk arrogante collega. je vermoedt dat hij of zij een narcist is, of in ieder geval aardig in de buurt komt. Aan zo iemand wil je dan ook niet teveel tijd besteden.
Maar hoe weet je of hij of zij er een is, een narcist? Nou, zo:
Wat is narcisme en is mijn collega er een?
Voor de duidelijkheid:er is een verschil tussen iemand die wel wat narcistische trekjes vertoont of iemand die lijdt een écht narcisme.
In het eerste geval gaat het om een arrogante of zelfingenomen persoonlijkheid. Vervelend mee om mee samen te werken, maar indien je een beetje afstand houdt, overleef je het heus wel. Werk je daarentegen met iemand samen die een échte narcist is – een “ware narcist” noemen ze dat – dan kun je beter dekking zoeken.
Een ware narcist is iemand die lijdt aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat 0,1 tot 3,9% van de mensen uit de algemene bevolking deze stoornis heeft. 5o tot zo’n 75% hiervan is van het mannelijk geslacht. Het is dus onwaarschijnlijk dat jouw baas of collega een echte narcist is, die kans is tamelijk klein.
Het kan natuurlijk wel, maar die diagnose kan alleen een psycholoog stellen. Hij of zij zal dan een aantal kenmerken in de persoon terugvinden: een diepgaand patroon van grootsheidgevoelens en een drang naar bewondering, aangevuld met een gebrek aan empathie.
De diagnose narcistische-persoonlijkheidsstoornis (DSM 5) bezit deze officiële criteria:
- heeft een opgeblazen gevoel van eigen belangrijkheid (bv. overdrijft eigen prestaties en talenten, verwacht als superieur erkend te worden zonder de erbij horende prestaties);
- is gepreoccupeerd met fantasieën over onbeperkte successen, macht, genialiteit, schoonheid of ideale liefde;
- gelooft dat hij ‘heel speciaal’ en uniek is en alleen begrepen kan worden door, of hoort om te gaan met, andere heel speciale mensen (of instellingen) met een hoge status;
- verlangt buitensporige bewondering;
- heeft een gevoel bijzondere rechten te hebben, dat wil zeggen onredelijke verwachting van een uitzonderlijk welwillende behandeling of een automatisch meegaan met zijn verwachtingen;
- exploiteert anderen, dat wil zeggen maakt misbruik van anderen om zijn eigen doeleinden te bereiken;
- heeft gebrek aan empathie: is niet bereid de gevoelens en behoeften van anderen te erkennen of zich ermee te vereenzelvigen;
- is vaak afgunstig of meent dat anderen op hem afgunstig zijn;
- is arrogant of toont hooghartig gedrag of hooghartige houdingen.
… Yes, niet bepaald een teamplayer.
En ja, misschien kun je alsnog een paar criteria afvinken, maar pas wanneer iemand vijf of meer van de kenmerken bezit, bestempelt een psycholoog de persoon pas als een ware narcist. De kans is groter dat de persoon waarmee je samenwerkt slechts narcistische trekken vertoont.
Er toch nog van overtuigd dat je collega een narcist is? Stel 1 vraag
Indien je toch te maken denk te hebben met een ware narcist, kun je dat zelf eenvoudig testen. Het blijkt namelijk dat er één simpele vraag bestaat waarmee je iedere narcist ontmaskert. Dat klinkt wat ongeloofwaardig, maar het blijkt wetenschappelijk onderzocht.
Psycholoog Sara Konrath ontdekte dat mentaal gezonde mensen zelden een slechte eigenschap toegeven. Indien dat toch gebeurt, schamen ze zich ervoor. Behalve narcisten. Die vinden het maar wat fijn om toe te geven dat ze grootheidswaanzin bezitten. Konrath stelde daarom de Single Item Narcissism Scale op (SINS). Het enige dat je hoeft te doen, is iemand de volgende vraag te stellen, hun antwoord verklapt alles.
‘Ben jij een narcist?’
Een narcist zal ‘ja’ zeggen, ieder ander “normaal” persoon ‘nee’. Daar hoef je dus geen psycholoog voor te zijn; die vraag kan ook jij aan iemand stellen indien je het vermoeden hebt.
De persoon zegt ‘ja’. Wat nu?
Indien jouw vraag positief wordt beantwoord, kan het dus zomaar zijn dat je te maken hebt met een narcist. En nu denk je ‘ach, boeiend. Iedereen heeft iets’, maar dat is een verkeerde manier om ernaar te kijken. Want hoewel narcisten in eerste instantie gezicht succesvol, charmant en leuke lui lijken, verandert dat snel. Zeker wanneer zij hun zin niet krijgen.
Doordat ze een gebrek aan empathie hebben maken ze mensen langzaam aan kapot. Hierbij maakt het niet uit of het om collega’s, vrienden of een partner gaat: na een tijdje houdt de schone schijn op en dramt een narcist zijn of haar zin door, ongeacht wie hij of zij daarmee raakt. Een studie, benoemd in het boek ‘The Narcissism Epidemic: Living in the Age of Entitlement’ van Jean M. Twenge, formuleert het zelfs zo:
‘De grootste consequentie van narcisme is het schaden van de mensen om een heen. Narcisme maakt anderen depressief, eenzaam en ingegraven in bergen van schuld.’
Het komt de relatie met je collega of leidinggevende dus niet ten goede. Maar dat niet alleen: ook vanuit een timemanagement oogpunt wil je zo ver mogelijk bij een narcist uit de buurt blijven:
Hij of zij gaat namelijk over lijken en zal er geen problemen mee hebben om projecten onder je neus uit te kapen. En rekening houden met jouw planning? Pf, hoezo? Niet alleen loop je het risico daardoor kostbare tijd te verliezen, je verliest uiteindelijk ook je geduld, motivatie en plezier — in je werk, relatie of vriendschap.
We hebben dan ook maar 1 (keihard) advies voor je
Uit. de. buurt. blijven.
Ja, echt. Er is tot nu toe geen manier gevonden om een narcist te ontdoen van zijn of haar grillen. Het is namelijk een persoonlijkheidsstoornis, betekende dat het deel uitmaakt van iemands doen en laten. Het zit ingebakken.
Het heeft dan ook geen zin om het gesprek aan te gaan of te denken ‘als ik aardig doe, ontdooit hij of zij vast’, want dat gebeurt niet. In deze situatie ligt het probleem echt bij de ander en heeft het niets met jou te maken.
Trek je het dan ook niet persoonlijk aan. Probeer zoveel mogelijk bij de persoon uit de buurt te blijven en stel je zo neutraal mogelijk op. Dat betekent dat je geen discussies aangaat, niet in zijn of haar belofte trapt en je erop let dat jij je niet laat manipuleren.
Inge legt het je in deze video haarfijn uit:
Dat is het enige dat je kunt doen
Zoals gezegd: het ligt niet aan jou. Blijf daarom gewoon je eigen ding doen en laat die narcistische collega of baas zoveel mogelijk links liggen. Bekommer je om je eigen prioriteiten, om je eigen successen en zoek constant naar manieren om jezelf te verbeteren. Dat heb je tenminste wel in de hand.
Wie zijn wij? | Training Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van time management, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
