Een belangrijk aspect van time management is het stellen van doelen. Dit kan helpen bij het verbeteren van je prestaties en het efficiënter inzetten van je tijd. Maar niet alle doelen zijn gelijk en het is belangrijk om SMART doelstellingen te stellen om het meeste uit je tijd te halen. In deze artikel gaan we daarom dieper in op wat SMART doelstellingen zijn en hoe je ze kunt stellen en bereiken. Let’s go!
Het stellen van SMART doelstellingen kan jou helpen bij het bereiken van je persoonlijke en professionele doelen. Maar wat is het eigenlijk? We leggen je alles uit in dit uitgebreide artikel:
- Wat is SMART?
- De 5 stappen van SMART doelstellingen
- Het doel van SMART doelstellingen
- De voordelen van SMART doelstellingen
- Wanneer gebruik je SMART doelstellingen?
- Wanneer gebruik je SMART doelstellingen niet?
- Een doel SMART maken
- SMART voorbeelden
- SMART veelgestelde vragen
Wat is SMART?
Misschien heb je ooit van de termen “SMART methode’ of ‘SMART doelstellingen’ gehoord. Het is een methode waarmee je nog vage doelen omtovert tot heldere, concrete en vooral uitvoerbare (leer)doelen.
De SMART methode is een manier om kortetermijndoelen die binnen een bepaalde termijn behaald moeten worden, uitvoerbaar te maken. Het staat voor Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden.
Of zoals Wikipedia de SMART doelstellingen definitie omschrijft:
“Het SMART-principe is management- of pedagogenjargon voor het eenvoudig en eenduidig opstellen en controleren van doelstellingen.”
De criteria voor een SMART doel zijn als volgt:
- Specifiek: is de doelstelling eenduidig?
- Meetbaar: onder welke meetbare of observeerbare voorwaarden is het doel bereikt?
- Acceptabel: zijn deze doelen acceptabel voor de doelgroep?
- Realistisch: is het doel haalbaar?
- Tijdgebonden: wanneer moet het doel bereikt zijn?
Top, maar waarvoor gebruik je het precies?
Het doel van SMART doelstellingen
Eigenlijk kun je het hierboven al zien. Het SMART model heeft als doel om vage of intimiderende doelen behapbaar en uitvoerbaar te maken. Hierdoor weet je precies wat je wilt bereiken, maar ook hoe en wanneer je dit gaat bereiken. Je maakt een droom of wens in feite dus concreet en actiegericht.
Wat er dan gebeurt:
De voordelen van SMART doelstellingen
Wat zijn de voordelen van de SMART methode? Met andere woorden: wáárom zou je SMART doelstellingen willen gebruiken als je ook gewoon zo van start kunt gaan? Simpel: om iets succesvol uit te voeren en af te ronden, wil je weten waar je naartoe werkt.
Pas wanneer jij weet waarvoor je iets doet en wat je daarvoor moet doen, maak je van een droom een doel. Anders blijf je maar wat aanrommelen en bestaat zelfs de kans dat je jouw doel op de lange baan schuift (om er volgens nooit meer naar om te kijken).
- SMART doelstellingen helpen uitstelgedrag dus voorkomen, maar helpen je ook starten.
- Daarbij dwingen ze je om goed na te denken over wat je precies wilt en waarom. Dat zorgt niet alleen voor overzicht en helderheid, maar stimuleert ook je motivatie.
- Zo’n plan geeft je vervolgens houvast. Zeker wanneer je even vastzit of obstakels tegenkomt, kan het als een kompas dienen.
- Gericht ergens naar toe werken maakt je ook vele malen productiever en efficiënter: in plaats van allerlei omwegen te nemen, ga je gericht aan de slag. Je verspilt minder tijd, energie en resources dan wanneer je maar wat doet.
- Een goed doordacht plan zal anderen ook sneller overtuigen je te helpen of je voorstel goed te keuren.
- Daarbij doet het wonderen voor een eventuele samenwerking: mensen weten waar ze aan toe zien en wie waar verantwoordelijk voor is.
- Een plan dat is uitgedacht heeft daarbij een vele hogere slagingskans.
Met andere woorden: wanneer je serieus bent over je doel en het tot een succesvol einde wilt brengen, begin dan met SMART doelstellingen formuleren.
“Setting goals will give you long-term vision and short-term motivation”
Wanneer gebruik je de SMART methode?
Iedereen heeft baat bij het opstellen van SMART-doelen. Of je nu een kenniswerker bent die een groot project wilt uitstippelen, een ondernemer die een bedrijfsplan wilt opzetten of een student die zijn of haar leerdoelen wil formulieren in een stageverslag.
Er zijn oneindig veel mogelijkheden en toepassingen:
- Je wil een persoonlijk ontwikkelingsplan opstellen om verder te komen in je functie.
- Als leidinggevende wil je teamdoelstellingen beter in kaart brengen om zo je medewerkers te motiveren.
- Je wilt een aantal slechte gewoontes afleren en vervangen met goede voornemens.
- Je wilt je loopbaanontwikkeling een boost geven en stelt een plan op om aan je leidinggevende voor te leggen.
- Vanuit een managementfunctie wil je een concreet plan op tafel leggen bij de volgende meeting met aandeelhouders.
- Je wilt je gezondheid verbeteren en besluit om gewicht te verliezen.
- Je werkt in Sales en wilt de klant overtuigen.
- Je runt een webshop en wil het online marketing bureau waarmee je samenwerkt voorzien van een duidelijke tijdlijn.
- Je werkt in de zorg en wil het percentage declarabele uren verbeteren.
- Je wilt de verbouwing van je huis beter managen.
- Je loopt stage en wil SMART doelstellingen gebruiken om een reflectieverslag op te stellen.
- Je wilt een eigen bedrijf opstarten en gebruikt SMART om je bedrijfsplan te realiseren.
- Je schrijft een scriptie en wil voorkomen dat je de onderzoeksfase blijft uitstellen.
- Jij en je collega’s werken samen aan een project en willen duidelijk in kaart brengen wie wat doet.
Kortom: de SMART methode is toepasbaar voor iedereen die een helder en concreet plan wilt opzetten.
Wanneer gebruik je SMART doelstellingen niet?
Toch zijn er ook situaties waarin het formuleren van SMART doelstellingen niet zinvol is. Hoewel je namelijk veel doelen SMART kunt maken, is het niet bij ieder doel toepasbaar.
- Denk bijvoorbeeld aan langetermijndoelen zonder einddatum.
- Of aan abstracte concepten die je niet meetbaar kunt maken of die geen duidelijk eindresultaat verwachten.
- Misschien heb je geen concreet doel, maar ben je vooral op zoek naar adviezen of inzichten.
In zo’n gevallen valt er weinig SMART te maken en pak je simpelweg op wat er op je pad komt. Weet wel dat het alsnog altijd handig is om je intenties en eventuele stappen uit te schrijven, als is het om voor jezelf meer duidelijkheid te creëren.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van timemanagement, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
De 5 stappen van SMART doelstellingen
Nu je weet wat het SMART principe inhoudt en waarvoor je het gebruikt, gaan we dieper op het model in. We leggen je uit aan welke criteria een doel moet voldoen, wil je het SMART maken.
Hoe formuleer ik een doel SMART?
1. Specifiek zijn
Een doel moet duidelijk en concreet zijn. Je zal daarom als eerste jouw SMART doelstellingen moeten specificeren: beschrijf een waarneembaar resultaat, actie of gedrag. Denk bijvoorbeeld aan een gerichte deadline of een bepaalde omzet die jij wilt genereren.
Om jouw SMART doel concreet te maken, stel jij jezelf 5 ‘W’-vragen:
- Wat wil ik bereiken?
- Waarom wil ik dit bereiken?
- Wie moet ik hierbij betrekken?
- Welke middelen heb ik daarvoor nodig?
- Waar vindt het plaats of waar voer ik het uit?
Voorbeeld: doelen specifiek formuleren
- Wat wil ik bereiken? — ‘Ik wil regiomanager worden.’
- Waarom wil ik dit bereiken? — ‘Ik wil meer uitdaging in mijn werk en ik ben een talent in het aansturen van mensen.’
- Wie moet ik hierbij betrekken? — ‘Ik zal contact moeten leggen met Peter van HR en een gesprek moeten aanvragen met mijn leidinggevende.’
- Welke middelen heb ik daarvoor nodig? — ‘Ik zal mijn vaardigheid op het gebied van commerciële beleidsvorming moeten verbeteren. Dit kan ik doen met een cursus.’
- Waar vindt het plaats of waar voer ik het uit?— ‘Ik zal één dag minder vanuit huis werken, zodat ik meer aanwezig ben op kantoor. Hierdoor zal mijn baas eerder mijn potentieel inzien. De cursus volg ik thuis.’
2. Meetbaar maken
Om de voortgang van je SMART doel bij te houden, zul je het doel meetbaar moeten maken. Dat houdt in dat er aanwijsbare resultaten moet zijn die je aan de hand van een systeem, methode, procedure, normen, gedragingen of handelingen kunt toetsen. Simpel genomen: aan de hand van welke cijfers of voorwaarden weet jij dat je jouw doel hebt behaald?
Je maakt een SMART doelstellingen meetbaar door antwoord te geven op deze vragen:
- Hoeveel moet er gedaan worden?
- Wat ga je doen?
- Hoe meet je dat?
- Wat is het (eind)resultaat?
Voorbeeld: doelen meetbaar maken
“Om regiomanager te worden moet ik de cursus voltooien met minstens een score van 85. Daarna is het inplannen van een gesprek met HR een indicator dat ik op koers lig. Ik zal schriftelijk akkoord moeten krijgen van het hoofdkantoor. Uiteindelijk is mijn doel pas bereikt wanneer ik een handtekening onder mijn nieuwe contract kan zetten.”
3. Acceptabel houden voor jezelf en anderen
Kunnen zowel jij als jouw collega’s of manager het doel accepteren? Met andere woorden: is er draagvlak? Je moet er zeker van zijn dat wanneer je alle voor- en nadelen tegen elkaar afweegt, je het doel nog steeds de moeite waard vindt. Het zal namelijk de nodige tijd en energie vragen. Ben je daartoe bereid?
Weer een aantal vragen om jezelf te stellen:
- Sta je zelf achter het doel?
- Staat je werkgever, manager of collega’s er ook achter?
- Is het doel logisch gebaseerd op omstandigheden, gebeurtenissen of gedragingen? Of komt het zomaar uit de lucht vallen?
- Is er voldoende draagvlak in zowel je privé- als werkomgeving?
Voorbeeld: doelen acceptabel houden
“Mijn manager heeft me groen licht gegeven bij het bespreken van mijn ambities. Ook mijn collega’s waren enthousiast. Omdat de functie wel vereist dat ik verhuis, zal ik mijn huidige huis op de markt moeten zetten. Dit heb ik lange tijd geleden al met mijn partner besproken en ook hij/zij staat hier volkomen achter. Daarbij beschik ik over de nodige kennis en vaardigheden en weet zowel ik als mijn omgeving dat ik dit niet vanuit een opwelling doe.”
Extra
In plaats van ‘Acceptabel’ kun je er ook voor kiezen om een andere benaming te gebruiken: Actiegericht, Ambitieus of Aanwijsbaar. Dit is afhankelijk van je doel.
- Actiegericht: wanneer het voor jouw SMART doel vooral van belang is dat het doel uiteindelijk tot een actie leidt.
- Ambitieus: wanneer jouw SMART doel voornamelijk verandering teweeg moet brengen. Het moet wezenlijk iets veranderen.
- Aanwijsbaar: het is vooral belangrijk dat het doel een dienst bewijst aan iemand of aan iets. Wie of wat voert de acties uit?
4. Realistisch houden
Bij het stellen van SMART doelstellingen zul je erbij moeten stilstaan dat je plan uitvoerbaar, haalbaar en aanvaardbaar moet zijn. Met andere woorden: het moet realistisch zijn. Jij of een ander moet in staat zijn om het uit te voeren én over de benodigde middelen beschikken.
De haalbaarheid van een SMART doel is niet alleen belangrijk voor de slagingskans, maar bepaalt ook hoe zeer je gemotiveerd en enthousiast bent. Belangrijk, wil je werken aan jouw doel op de lange termijn volhouden.
Dus:
- Zijn de stappen die je richting je doel moet zetten haalbaar?
- Heb je genoeg kennis of vaardigheden in huis om je doel te behalen?
- Beschik je over de juiste middelen?
- Is het doel niet te makkelijk maar ook niet te moeilijk?
- Is het doel relevant of zinvol?
Voorbeeld: doelen realistisch houden
“Hoewel ik het liefst één dag per week wil vrijhouden voor de cursus weet ik dat er andere activiteiten zijn die voorrang hebben. Ik zal daarom moeten schuiven met enkele taken en afspraken, anders kom ik gewoonweg niet aan studeren toe.”
5. Tijdsgebonden maken
Elk doel heeft een streefdatum nodig zodat je weet binnen welke termijn je jouw doel moet realiseren. Daarnaast zal een concrete start– en einddatum ervoor zorgen dat je minder snel uitstelgedrag vertoont. Bij een doel dat namelijk niet tijdsgebonden is, is het verleidelijk om het telkens vooruit te schuiven.
Hierbij is het ook belangrijk dat je naast de deadline van het project ook kijkt naar de deadlines van losse stappen of acties.
Stel jezelf deze vragen:
- Wanneer gaat je doel van start?
- Wanneer wil je klaar zijn?
- Wanneer heb je jouw doel behaald?
- Wat zijn de deadlines van de kleinere stappen?
Voorbeeld: doelen tijdsgebonden maken
“Ik wil vóór 30 maart mijn nieuwe positie vervullen, aangezien dan de nieuwe vestiging opent. Dat betekent dat ik tenminste in vóór 30 november een afspraak met HR moet hebben gehad. Het certificaat zal ik in februari moeten behalen, dat betekent dat ik de toets moet afleggen op 12 januari mocht ik een herkansing moeten doen.”
Extra
Om het overzicht te bewaken, plan je gelijk alle stappen en hun deadline in jouw timemanagementsysteem. Gebruik je agenda om het grote geheel te monitoren en een takenmanager om de kleine stappen te managen.
Een doel SMART maken
Een belangrijke vraag: hoe formuleer ik een doel SMART? Indien je namelijk een plan wilt voorleggen aan een bedrijf, instelling of aan je team, dan zul je jouw SMART-plan uiteindelijk juist moeten verwoorden.
Hoe deed je dat?
Een doel SMART formuleren betekent dat je het doel specifiek, meetbaar, haalbaar, relevant en tijdgebonden formuleert.
- Specifiek: Het doel moet dus duidelijk en specifiek zijn, zodat je precies weet wat je wilt bereiken.
- Meetbaar: Het doel moet op een manier gemeten kunnen worden, zodat je kunt bepalen of je het hebt bereikt of niet.
- Acceptabel: Het doel moet haalbaar zijn en realistisch, met de hulpbronnen die je beschikbaar hebt.
- Relevant: Het doel moet relevant zijn voor jou en aansluiten bij je persoonlijke doelen en waarden.
- Tijdgebonden: Het doel moet worden gesteld met een specifieke tijdsperiode, zodat je weet wanneer je het doel moet hebben bereikt.
Bijvoorbeeld:
“Ik wil binnen het volgende kwartaal mijn verkoop van onze nieuwe productlijn verhogen met 15% door het aanbieden van kortingen aan onze bestaande klanten.”
In dit voorbeeld is het doel specifiek (verkoop verhogen met 15%), meetbaar (door verkoopcijfers te vergelijken), haalbaar (door aanbiedingen aan bestaande klanten en het uitbreiden van marktbereik), relevant (voor het verbeteren van de verkoop van de nieuwe productlijn) en tijdgebonden (binnen het volgende kwartaal).
Welke voorbeelden bestaan er nog meer:
Wat is een voorbeeld van een SMART leerdoel? 5 SMART voorbeelden
Persoonlijk SMART doel voorbeeld
Een voorbeeld van een persoonlijk SMART doel zou kunnen zijn:
- Specifiek: “Ik wil mijn fysieke fitheid verbeteren.”
- Meetbaar: “Ik wil mijn 5 kilometer looptijd verbeteren van 35 minuten naar 30 minuten in de komende 6 maanden.”
- Acceptabel: “Ik ga drie keer per week hardlopen en volg een specifiek trainingsschema.”
- Relevant: “Verbeterde fysieke fitheid zal bijdragen aan mijn overall welzijn en mijn vermogen om stress te beheren.”
- Tijdsgebonden: “Ik zal deze verbetering in mijn looptijd bereiken in de komende 6 maanden.”
Zakelijk SMART doel voorbeeld
- Specifiek: “Verhogen van de omzet met 15% in het komende financiële jaar.”
- Meetbaar: “We zullen de omzet maandelijks meten en rapporteren aan het management en de aandeelhouders.”
- Acceptabel: “We zullen onze verkoopinspanningen verhogen door meer gericht te adverteren en te netwerken met potentiële klanten.”
- Relevant: “Dit doel is relevant omdat het de financiële prestaties van het bedrijf verbetert en bijdraagt aan de groei en het succes op de lange termijn.”
- Tijdsgebonden: “Dit doel zal worden bereikt binnen het financiële jaar, dat loopt van 1 januari tot 31 december.”
Teamdoel SMART doel voorbeeld
- Specifiek: “Het team zal zich richten op het verbeteren van de klanttevredenheid door het verminderen van de reactietijd op klantvragen met 25% in de komende drie maanden.”
- Meetbaar: “Het team zal de reactietijd op klantvragen meten en bijhouden om de voortgang en effectiviteit van de verbetering te bepalen.”
- Acceptabel: “Het verminderen van de reactietijd op klantvragen is belangrijk voor het verbeteren van de klanttevredenheid en de algehele prestaties van het bedrijf.”
- Realistisch: “Het team beschikt over de nodige middelen en vaardigheden om deze verbeteringen aan te brengen, en de verbetering van 25% is haalbaar binnen de gestelde tijdsperiode.”
- Tijdsgebonden: “De verbeteringen zullen worden aangebracht binnen drie maanden, met regelmatige evaluaties om de voortgang te monitoren en eventuele aanpassingen aan te brengen.”
Non-profit SMART doel voorbeeld
- Specifiek: “Onze non-profit organisatie zal zich richten op het verhogen van het aantal vrijwilligers met 25% in de komende zes maanden.”
- Meetbaar: “Onze non-profit organisatie zal het aantal vrijwilligers bijhouden en meten om de voortgang en effectiviteit van de verbetering te bepalen.”
- Acceptabel: “Het verhogen van het aantal vrijwilligers is van belang voor de continuïteit en groei van onze non-profit organisatie en de bijdrage aan de gemeenschap.”
- Realistisch: “Onze non-profit organisatie beschikt over de nodige middelen en strategieën om het aantal vrijwilligers te verhogen, en het doel van een verhoging met 25% in zes maanden is haalbaar.”
- Tijdsgebonden: “De verhoging van het aantal vrijwilligers zal worden bereikt binnen zes maanden, met regelmatige evaluaties om de voortgang te monitoren en eventuele aanpassingen aan te brengen.”
Persoonlijke ontwikkeling SMART doel voorbeeld
- Specifiek: “Ik zal me richten op het verbeteren van mijn spreekvaardigheid door een publieke presentatie te geven voor een groep van minstens 50 mensen in de komende drie maanden.”
- Meetbaar:” Ik zal mijn spreekvaardigheid beoordelen aan de hand van de evaluaties van de groep na de presentatie, en ik zal ook zelf reflecteren op mijn prestaties.”
- Acceptabel: “Het verbeteren van mijn spreekvaardigheid is van belang voor mijn persoonlijke groei en ontwikkeling en zal mijn zelfvertrouwen en communicatieve vaardigheden versterken.”
- Realistisch: “Ik beschik over de nodige middelen en strategieën om mijn spreekvaardigheid te verbeteren, en het geven van een publieke presentatie voor een groep van 50 mensen in drie maanden is haalbaar.”
- Tijdsgebonden: “Ik zal mijn publieke presentatie geven binnen drie maanden, en ik zal regelmatig oefenen en mijn voortgang monitoren om ervoor te zorgen dat ik mijn doel bereik.”
SMART veelgestelde vragen
Laten we nog enkele losse eindjes wegwerken zodat jij aan het eind van dit artikel alles weet over SMART-doelen en hoe je ze stelt:
Welke fouten vermijden bij prioriteren?
Waar moet je op letten wanneer je prioriteiten stelt? Welke fouten moet je vermijden? Björn legt het je in deze video uit:
Kortom: alles over SMART doelstellingen
Het stellen van SMART doelstellingen is een belangrijk onderdeel van time management en het bepalen van doelen. Door gericht te werken aan specifieke, haalbare en meetbare doelen kun je efficiënter je tijd inzetten en beter je prestaties verbeteren. Het blijft natuurlijk wel belangrijk om regelmatig te evalueren of je op schema ligt en bij te sturen waar nodig. Maar, door de juiste aanpak en doorzettingsvermogen kun je uiteindelijk je doelen bereiken en je tijd op een slimme manier besteden!
Wil je hier nou meer over weten?
Lees onze andere artikelen over doelen stellen of volg onze 1-daagse training Time Management
Onze cursus Time Management leert je namelijk hoe je slimme doelstellingen kunt stellen. Hierbij gaat het om het stellen van specifieke, haalbare en meetbare doelen die gericht zijn op het verbeteren van je prestaties en het efficiënter inzetten van je tijd. Je leert hoe je prioriteiten kunt stellen en hoe je effectief kunt plannen en organiseren om je doelen te bereiken.
De cursus zal ook aandacht besteden aan het regelmatig evalueren van je vorderingen en bijsturen waar nodig. Het doel van de training is om je de vaardigheden en kennis te geven die je nodig hebt om je tijd op een slimme manier te besteden en je doelen te bereiken. Nieuwsgierig? Schrijf je in!
- Doelen stellen voor jezelf: think big (of toch juist niet?)
- Think small — waarom kleine doelen stellen het geheim tot succes is
- Eindelijk al je doelen bereiken? Succes bereik je in 4 stappen
- Doelen bereiken binnen één jaar? Beantwoord deze vragen!
Wie zijn wij? | Cursus Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
