Iedereen ervaart stress. Of het nu komt door een drukke periode of een overvolle werkdag, je wilt er zo snel mogelijk vanaf. Het lastige is echter dat je stress niet altijd direct opmerkt, waardoor het stiekem insluipt en zich nestelt in je lichaam. In dit artikel leggen we uit welke symptomen je in de gaten moet houden en hoe je stress effectief aanpakt. Ontdek hoe stress zich ongemerkt nestelt in je lichaam en de subtiele tekenen die je niet direct herkent.

Wat komt aan bod?

Wat zijn de signalen van stress? Oppervlakkige stressklachten

Laten we eens kijken naar de symptomen die kunnen optreden bij stress. We zijn allemaal bekend met hoofdpijn en vermoeidheid na een stressvolle dag, maar welke andere signalen wijzen op stress?

Wat zijn lichamelijke klachten van stress?

Wat gebeurt er eigenlijk in je lichaam wanneer stress de overhand neemt? Stress kan leiden tot verschillende lichamelijke klachten. Enkele veel voorkomende fysieke symptomen zijn:

  • Hoofdpijn
  • Spierpijn en stijfheid
  • Rugpijn
  • Vermoeidheid en uitputting
  • Slaapproblemen
  • Maag- en darmklachten
  • Hoge bloeddruk
  • Hartkloppingen
  • Overmatig zweten
  • Duizeligheid
  • Veranderingen in eetlust
  • Tandenknarsen of stijfheid in de kaken
  • Verhoogde bloeddruk
  • Verminderd libido

vrouw met pijnn in haar nek van de stress

Psychische klachten door stress

Stress kan ook psychische klachten veroorzaken. Enkele veelvoorkomende psychische symptomen van stress zijn:

  • Angst en bezorgdheid
  • Paniekaanvallen
  • Depressie
  • Verwarring
  • Prikkelbaarheid
  • Concentratieproblemen
  • Geheugenproblemen
  • Verminderd zelfbeeld
  • Besluiteloosheid
  • Onrust
  • Schuldgevoelens
  • Verminderde creativiteit
  • Verhoogde gevoeligheid voor verslaving

Herken je een of meer van deze signalen? Ontdek dan in dit artikel hoe je stress bij de bron aanpakt en weer op weg gaat naar rust en balans.

En dat is nog niet alles!

De bovenstaande symptomen van stress zijn helder. Vaak merk je direct wanneer je gestrest bent. Je wordt prikkelbaar, reageert misschien wat sneller geïrriteerd op een collega en hebt moeite met concentreren.

Toch sta je zelden stil bij wat stress onbewust met je lichaam doet.

Er zijn namelijk meer manieren waarop stress zich manifesteert dan alleen hoofdpijn of een verhoogde hartslag. Baanbrekend onderzoek wijst uit dat stress zich onbewust diep in je lichaam nestelt, in je spieren en botten. Dit merk je niet meteen, maar bij langdurige stress gaan deze signalen zich manifesteren. Kijk eens mee:

Hoofd, schouders, knie en stress – onbewuste stressklachten

Het onderzoek ‘The Physics of Emotion‘, uitgevoerd door neurofarmacoloog Candace Pert, toont aan dat stress en de emoties die ermee gepaard gaan zich onbewust in je lichaam nestelen. Dit resulteert vervolgens in verschillende lichamelijke reacties.

Misschien vind je het tegenwoordig niet meer vreemd om te horen, maar destijds was dit revolutionair nieuws: jouw emoties hebben daadwerkelijk invloed op je lichaam! Onderzoekster Candace Pert verwoordt het als volgt:

‘Je lichaam is je onderbewuste gemoed. Het past zich aan aan de emoties die je ervaart.’

Echt waar! Denk er maar eens over na:

Misschien ervaar je op dit moment geen stress. Je leest dit artikel op je telefoon terwijl je geniet van een kopje thee, en alles lijkt prima. Oké, volgende week moet je een belangrijk rapport indienen, maar daar maak je je op dit moment geen zorgen over. Dus nee, je voelt je niet gestrest.

Maar als we nu naar je lichaam kijken, zien we iets anders; de onbewuste signalen van stress:

  • Het klemmen van je kaken, bijvoorbeeld. Ontspan!
  • Het onbewust ballen van je vuisten. Relax!
  • De opgetrokken schouders. Niet nodig!
  • En dat fronsen van je wenkbrauwen? Daar krijg je alleen maar rimpels van!

Met andere woorden:

Zonder dat je het doorhebt of bewust doet, ervaar je stress. Misschien niet mentaal, maar wel fysiek.

Het is essentieel dat je deze signalen niet negeert, maar erkent. Het is de manier waarop je lichaam je laat weten: ‘Hé, er klopt iets niet.’ Als je deze signalen negeert en toch doorgaat over je grenzen, kan dit uiteindelijk leiden tot chronische stress of erger nog, een burn-out.

Dus negeer de signalen die je lichaam je geeft niet, maar geef er aandacht aan.

man met pijn in zijn rug van de stress

Maar hoe zit dat dan? De connectie tussen lichaam en geest

Laten we teruggaan naar dat onderzoek: kan stress zich manifesteren in je lichaam? Het blijkt dat jouw emoties daadwerkelijk invloed uitoefenen op je fysieke gesteldheid. Maar hoe werkt dat precies?

Nou, Candace Pert toonde met haar onderzoek aan dat gevoelens bepaalde chemische verbindingen creëren. En die stoffen moeten ergens vrijkomen. Aangezien je lichaam een prachtig samenspel is van weefsel, organen en spieren, is er voldoende ruimte om die stoffen daar op te slaan. In de vorm van spanning.

Dus, je spieren, organen of klieren kunnen daadwerkelijk stress vasthouden. Vrij bizar, toch?

Pert legt uit:

‘Dit betekent dat emotioneel geheugen is opgeslagen op verschillende plekken in je lichaam, soms in plaats van en soms naast een plek in je brein.[…] Niet uitgedrukte en onbewuste emoties worden letterlijk opgeslagen in het lichaam. Het zijn echte emoties die het lichaam wil uiten, zodat ze opgelost kunnen worden.

Dus, je lichaam probeert je oprecht te waarschuwen. Het voelt namelijk allesbehalve prettig om voortdurend in een staat van paraatheid te verkeren en wil gewoon ontspannen. Daarom stuurt je lichaam signalen naar bijvoorbeeld je nek; zodat jij het voelt en er iets aan kunt doen.

En hoe pak je dat dan aan?

Nou, volgens Pert kun je eenvoudig luisteren naar de signalen die je lichaam je geeft:

‘Je kunt jezelf altijd toegang verschaffen tot dit emotionele geheugen, via het eiwitten-receptoren netwerk. En dat kan op verschillende manieren.’

Er blijken namelijk specifieke plekken te zijn waar je lichaam stress vasthoudt. Door deze te kennen en de symptomen van stress daar te herkennen, kun je aan je spanning werken. Laten we deze plekken verder verkennen:

Plekken waar lichamelijke klachten door stress zich manifesteren

Er zijn specifieke plekken waar wij mensen stress opslaan, zoals in de huid of spieren rondom bepaalde gebieden. In het onderstaande diagram zie je duidelijk waar stress en andere emoties zich kunnen uiten:

Stress lichamelijke klachten

Welke lichamelijke klachten kun je ervaren bij stress?

Het interessante is dat deze klachten universeel zijn, los van cultuur, spiritualiteit, of geloof. Het benadrukt simpelweg dat wij als mensen emoties en gevoelens werkelijk in ons lichaam beleven.

Misschien herken je dit zelf ook: als je je schaamt, merk je dat je gezicht rood wordt en je maag zich omdraait. Ben je boos, dan voel je dat die emoties zich uiten in je bovenlichaam.

Iedereen ervaart dit, niet alleen jij. Het is dus universeel. Daarom kan het onderzoek ook aantonen op welke lichamelijke klachten je moet letten als je stress ervaart.

Hier zijn enkele van die plekken:

Ogen en wenkbrauwen

Het onderzoek toont aan dat stress zich al binnen enkele seconden in je lichaam manifesteert, vooral in je gezicht. Depressieve gevoelens lijken directe invloed te hebben op je ogen en wenkbrauwen. Je kunt bijvoorbeeld je voorhoofd fronsen of je ogen samenknijpen.

Hoe verlicht je deze klachten?

Doe je ogen even dicht, knijp ze samen en span ze dan open. Herhaal dit een aantal keer. Plaats vervolgens je ringvinger aan de binnenkant van je ogen, bij je neus. Beweeg je vinger langzaam en geleidelijk naar buiten, onder je ogen door en dan omhoog. Maak cirkelvormige bewegingen rondom je ogen.

Mond en kaken

Naast je ogen houden ook je kaken snel stress vast. Zozeer zelfs dat je aan iemand kunt zien of hij of zij langdurig veel stress ervaart: het gezicht kan door het klemmen zijn symmetrie verliezen. Een kant van het gezicht, vooral de kaak, lijkt prominenter aanwezig.

Hoe verlicht je deze klachten?

Open je mond een beetje zodat je kaken niet meer op elkaar klemmen. Probeer indien mogelijk even te geeuwen. Het langzaam bewegen van je kaken van links naar rechts of het maken van ‘O’-vormige bewegingen met je mond verlicht ook de spanning.

Nek, schouders en rug

Dit zijn de gebieden waar stressklachten vaak snel opduiken. Je ervaart een pijnlijke en stijve nek en voelt dat je schouders wat vastzitten. Gelukkig lijken beweging en af en toe een welverdiende massage deze klachten te verlichten.

Echter, wanneer je voortdurend stress ervaart, loop je het risico dat deze spiergroepen verkorten. De klachten en pijn nemen dan toe, zelfs de beste massage kan je niet volledig verlichten.

De oorzaak is dat langdurige stress leidt tot verminderde bloedsomloop op deze plekken. Hierdoor ontstaan melkzuurophopingen en metabolieten die je pijnreceptoren activeren. Hierdoor ervaar je niet alleen sneller pijn, maar worden de pijnklachten ook intenser.

Hoe verlicht je deze klachten?

Zoals eerder genoemd: massage en beweging (yoga werkt geweldig). Maar je kunt ook zelf enkele eenvoudige oefeningen doen:

  • Trek je schouders rustig op en laat ze dan weer zakken.
  • Draai je schouders naar voren en dan weer naar achter.
  • Leg je kin op je borst en draai langzaam je hoofd naar links, houd even vast, en dan naar rechts.

Armen, benen en heupen

Zoals je in het bovenstaande diagram ziet, ervaar je emoties ook in je ledematen. Bij negatieve gevoelens, zoals depressie of stress, zul je merken dat je armen en benen zwaar en stijf aanvoelen. Ook dit is te wijten aan die verminderde bloedsomloop.

Leuk weetje: je heupen blijken verbonden te zijn met je kaken. Ervaar je stress, dan zul je dit eerst in je kaken voelen, waarna het doorsijpelt naar je heupen. Ook hier is aandacht dus belangrijk.

Hoe verlicht je deze klachten?

Ook hier is lichte fysieke beweging, zoals yoga, gunstig. Zeker als het op je heupen aankomt. Dit is vaak een lastig bereikbare plek. Yoga-houdingen die de heupen openen, kunnen je helpen deze gebieden te ontspannen.

vrouw met veel hoofdpijn van de stress

Wat effectiever werkt: de bron aanpakken

Hopelijk heeft dit artikel je bewust gemaakt van de impact die stress op je lichaam heeft. Probeer zeker de bovenstaande tips uit wanneer je je zorgen maakt of je je in een stressvolle situatie bevindt, en besteed aandacht aan de signalen die je lichaam afgeeft.

Realiseer je echter dat dit slechts symptoombestrijding is. Je kunt je laten masseren tot je erbij neervalt of yoga beoefenen tot je zo flexibel bent als een elastiekje, maar als je stress niet bij de bron aanpakt, blijf je bezig. Richt je daarom op de oorzaken en werk daaraan.

Wat we vaak zien in onze trainingen is dat werkstress, vooral het onvermogen om het te plannen en te organiseren, de oorzaak is. Misschien neem je te veel werk op je of heb je het gevoel dat je constant achter de feiten aan loopt. Dat heeft een tol op je lichaam.

Als dat de oorzaak van jouw stress is, raden we je het volgende aan:

  • Kijk kritisch naar hoe je jouw werk plant. Waar gaat al je tijd naartoe en kan dit slimmer?
  • Ben je bezig met de juiste dingen? Besteed je tijd en aandacht aan wat werkelijk prioriteit heeft of ben je vooral met randzaken bezig?
  • Geef je tijdig jouw grenzen aan? Durf je ‘nee’ te zeggen tegen zaken en personen die jouw aandacht niet waard zijn, of neem je alles klakkeloos op je?
  • Heb je overzicht? Weet je waar je vandaag en deze week aan toe bent, of hobbel je telkens achter de feiten aan?

Dit zijn allemaal manieren om jezelf niet te laten overspoelen door stress.

Daarom leren we in onze eendaagse timemanagement training onze cursisten slimmer en efficiënter met hun werk om te gaan. Zo kunnen ze ’s nachts rustig slapen in plaats van overladen te zijn met stress. Als je nieuwsgierig bent, volg dan eens de training Timemanagement! Het levert niet alleen een prettiger (werk)leven op, maar geeft ook gewoon lekker rust!

Meer weten over stress? Lees verder

Veelgestelde vragen rondom stress lichamelijke klachten

  • Kan stress overal in je lichaam pijn veroorzaken?

    Ja, stress kan pijn in verschillende delen van je lichaam teweegbrengen. Het kan zich manifesteren als hoofdpijn, spierpijn, buikpijn, rugpijn en zelfs pijn op de borst.

  • Waar kun je pijn ervaren als je gestrest bent?

    De locatie van de pijn kan natuurlijk verschillen van persoon tot persoon. Sommigen ervaren spanning in hun nek en schouders, anderen in hun maag of rug.

  • Welke spieren kunnen pijnlijk aanvoelen door stress?

    Vaak ervaren mensen pijn in de spieren van de nek, schouders en rug als reactie op stress. Dit komt doordat het lichaam zich aanspant als reactie op stress.

  • Wat zijn enkele onbewuste symptomen van stress?

    Soms merken we stress niet direct op, omdat het zich op diverse manieren kan manifesteren. Enkele onbewuste symptomen van stress zijn:

    • Spierpijn: je kunt last hebben van pijnlijke spieren zonder directe aanleiding.
    • Vermoeidheid: je voelt je vaak moe, zelfs na voldoende slaap.
    • Slaapproblemen: je hebt moeite met in slaap vallen of doorslapen.
    • Maagproblemen: stress kan je maag van streek maken en darmklachten veroorzaken.
    • Vergeetachtigheid: door stress kun je dingen vergeten.

  • Wat zijn de kenmerken van chronische stress?

    Bij chronische stress houdt de stress lang aan en kan dit leiden tot ernstigere symptomen en gezondheidsproblemen. Hier zijn enkele dingen die je kunt ervaren:

    • Angst en zorgen: voortdurende bezorgdheid en angstige gevoelens.
    • Depressie: gevoelens van verdriet, hopeloosheid of lusteloosheid.
    • Concentratieproblemen: moeite om je te concentreren op taken.
    • Veranderingen in eetlust: sommige mensen eten meer, anderen juist minder.
    • Hoge bloeddruk: chronische stress kan leiden tot een verhoogde bloeddruk, wat ongezond is.

  • Welke emotionele symptomen treden op bij stress?

    Emotionele symptomen van stress variëren van persoon tot persoon, maar hier zijn enkele veelvoorkomende:

    • Irritatie: je kunt snel geïrriteerd raken door kleine dingen.
    • Nervositeit: je voelt je gespannen en rusteloos.
    • Emotionele uitputting: stress kan je emotioneel uitputten, waardoor je je leeg voelt.
    • Prikkelbaarheid: je bent prikkelbaar en hebt misschien minder geduld.
    • Huilen: soms kan stress leiden tot huilbuien zonder duidelijke reden.

  • Hoe beïnvloedt stress mijn immuunsysteem?

    Te veel stress kan je immuunsysteem verzwakken, waardoor je vatbaarder wordt voor ziekten. Het kan ook ontstekingen in je lichaam verhogen.

  • Kan stress hartproblemen veroorzaken?

    Ja, langdurige stress kan het risico op hartproblemen vergroten. Het kan de bloeddruk verhogen en schadelijke effecten hebben op je hart.

  • Wat zijn de meest extreme gevolgen van stress?

    Wanneer je stress niet goed aanpakt, kan het leiden tot extremere en ernstige symptomen:

    • Burn-out: een ernstige vorm van werkgerelateerde stress die leidt tot extreme uitputting, verminderde werkprestaties en een gevoel van complete uitputting. Mensen met een burn-out hebben vaak langdurige hersteltijd nodig.
    • Angststoornissen: chronische stress kan leiden tot ernstige angststoornissen zoals paniekstoornis, gegeneraliseerde angststoornis of posttraumatische stressstoornis, die het dagelijks leven sterk verstoren.
    • Depressie: langdurige stress kan depressieve symptomen verergeren of zelfs leiden tot een klinische depressie, met gevoelens van hopeloosheid, verdriet, verlies van interesse in activiteiten en zelfs suïcidale gedachten.
    • Hart- en vaatziekten: ernstige en aanhoudende stress kan het risico op hartaandoeningen, hoge bloeddruk, beroertes en andere hart- en vaatziekten verhogen.
    • Afzwakken immuunsysteem: stress kan het immuunsysteem verzwakken, waardoor het moeilijker wordt voor het lichaam om infecties te bestrijden, wat kan leiden tot frequente ziekten en een langzamer herstel.
    • Maag-darmproblemen: langdurige stress kan leiden tot maagzweren, prikkelbare darmsyndroom en andere spijsverteringsproblemen.
    • Verslavingen: sommige mensen gebruiken verslavende stoffen zoals alcohol, drugs of tabak als een manier om met stress om te gaan, wat kan leiden tot verslaving.
    • Slaapstoornissen: ernstige stress kan leiden tot chronische slapeloosheid, wat op zijn beurt de gezondheid kan schaden.
    • Fysieke symptomen: langdurige stress kan lichamelijke symptomen veroorzaken, zoals hoofdpijn, rugpijn, spierspanning en andere ongemakken.

  • Hoe kan ik fysieke klachten verminderen die door stress worden veroorzaakt?

    Om fysieke klachten door stress te verminderen, kun je gebruik maken van ontspanningstechnieken zoals diepe ademhaling, meditatie, regelmatige lichaamsbeweging en voldoende rust nemen. Probeer ook de bovenstaande oefeningen eens.

  • Zijn er langdurige gevolgen voor mijn gezondheid als ik stress niet beheers?

    Ja, ongecontroleerde stress kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals hoge bloeddruk, hartziekten, diabetes en depressie.

  • Kan stress spijsverteringsproblemen veroorzaken?

    Ja, stress kan spijsverteringsproblemen veroorzaken, zoals maagpijn, diarree of constipatie.

  • Wat zijn de effecten van stress op de huid?

    Stress kan huidproblemen verergeren, zoals acne, eczeem en psoriasis. Het kan ook huiduitslag en jeuk veroorzaken.

  • Hoe herken ik of mijn fysieke klachten door stress komen of door een andere medische aandoening?

    Het kan moeilijk zijn om het verschil te zien. Als je fysieke klachten aanhouden, is het verstandig om een arts te raadplegen om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten.

  • Wat zijn enkele gezonde manieren om met stress om te gaan en fysieke klachten te verminderen?

    Gezonde manieren om stress te beheersen zijn onder andere regelmatige lichaamsbeweging, gezond eten, voldoende slaap, praten met vrienden of een therapeut, en ontspanningstechnieken zoals yoga en meditatie.

Wie zijn wij? | Cursus Time Management

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.

  1. 1-daagse training Time Management | Blog
  2. 1-daagse training Assertiviteit | Blog
  3. 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
  4. 1-daagse training Feedback Geven | Blog
  5. 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
  6. 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog