Geen energie meer? Niet vooruit te branden? Iedereen is wel eens moe, maar wanneer je merkt dat je lichamelijke klachten hebt en compleet uitgeteld op de bank ligt na een lange werkdag, ben je misschien wel oververmoeid. Jezelf over je vermoeidheid heen zetten, lukt dan niet meer. Dit zijn de gevolgen van zo’n oververmoeidheid en waarom je het moet aanpakken, wil je niet met een burn out eindigen.
Wat komt aan bod?
- Wetenschap: ‘Oververmoeid blijkt vaak mentaal te zijn’
- Geen energie meer?
- Veelgestelde vragen over oververmoeid
17:00 uur, klaar op kantoor. De laatste paar uur van je middag heb je puur overleefd door keiharde caffeïne-kicks. Concentreren lukte al lang niet meer. Onderweg erger je je suf op het verkeer om je heen. Eenmaal thuis ben je compleet uitgeteld. Je hebt geen energie meer, zelfs niet meer de puf om de vaatwasser uit te ruimen (hoe ontspannend dat ook kan zijn, volgens onderzoek). Verder dan bankhangen, Netflixen en chips eten kom je vanavond niet. Je bent mentaal uitgeput. Klinkt bekend? Dat was zo’n beetje een complete opsomming van de lichamelijke klachten die horen bij mentale oververmoeidheid:
Wat zijn de tekenen van oververmoeidheid en mentaal uitgeput zijn?
- Niet kunnen concentreren op het werk, snel afgeleid.
- Snel gepikeerd en licht ontvlambaar.
- Geen puf om taken uit te voeren, zoals huishoudelijke klusjes.
- Geen kracht om jezelf aan te zetten tot sporten. Je vertoont snel uitstelgedrag.
- Moeite met (goede) beslissingen nemen. Kiest de makkelijke weg.
Dit soort oververmoeidheid – het mentale soort – is een relatief nieuwe variant. Eentje die wetenschappers pas recentelijk dieper onderzochten.
Wetenschap: ‘Oververmoeid blijkt vaak mentaal te zijn’
Dr. Art Markman (cognitief wetenschapper), dr. Roy Baumeister (professor in de psychologie), Kathleen Vohs (onderzoeker en professor in de psychologie, breinonderzoeker) en haar collega’s werkten samen om tot deze conclusie te komen.
Hun onderzoek onder leiding van Kathleen Vohs richtte zich op nieuwe inzichten ontdekken over de oorzaak van oververmoeidheid en welk effect dit heeft op zelfbeheersing en wilskracht.
Je weet wel: geen puf meer hebben om jezelf tot broodnodige activiteiten aan te zetten, zoals gezond koken, sporten of niet snoepen. ‘Ego depletion’, heet het wanneer je daar de kracht niet meer voor hebt door oververmoeidheid. Ze onderzochten hoeveel er voor nodig is om jezelf en daarmee die bron uit te putten.
Wat ze ontdekten over mentale vermoeidheid
- Het brein gebruikt energie voor wilskracht, zelfbeheersing en doorzettingsvermogen.
- De bron van deze mentale energie (en dus van wilskracht) ís uitputtelijk.
- Zodra deze uitgeput is, ben jij ook uitgeput.
- Dit is ‘ego depletion’ of ‘mentaal oververmoeid zijn’.
Of vermoeidheid gevaarlijk is? Nou, vooral vervelend:
“Men kan dus mentaal oververmoeid raken, waarmee ook de wilskracht uitgeput is. Maar is er een verschil tussen fysiek oververmoeid zijn en mentaal oververmoeid zijn?”
Dat was de daaropvolgende wetenschappelijke vraag. Een vervolgstudie moest het antwoord geven. Als onderdeel van een groot oververmoeidheidsonderzoek onder slapelozen werd er een experiment verricht.
Om mentale oververmoeidheid en het effect op wilskracht te testen werden de deelnemers in twee groepen verdeeld. Beide groepen kregen dezelfde video’s te zien met een ranzige scene uit Trainspotting een nog viezere scene uit Monty Python.
De twist: de ene onderzoeksgroep moest met een uitgestreken pokerface naar de scenes kijken. Niemand moest aan hun gezichten kunnen zien dat ze een ontzettend ranzige scene aan het kijken waren. Ze moesten zichzelf dus in toom houden, op basis van wilskracht. De andere groep mocht op een eigen, natuurlijke manier reageren. Vol afgunst, waarschijnlijk.
De dubbele twist: in elke groep waren een deel van de mensen 12 uur wakker (fysiek en mentaal nog redelijk fris) en een deel van de mensen 24 uur wakker (fysiek en mentaal oververmoeid).
De driedubbele twist: ná het bekijken van de video’s speelde elke groep een spel waarbij de winnaar de verliezer met een toeter in het gezicht mag blazen.
Wat bleek:
De mensen die zichzelf moesten beheersen tijdens het kijken van video’s, waren agressiever tijdens het spel. Ze konden zich niet meer inhouden, omdat ze mentaal vermoeid waren door het opgebruiken van hun wilskracht/zelfbeheersing.
Er was daarbij geen verschil tussen mensen die voldoende hadden geslapen (fysiek fris) en die al een etmaal wakker waren (fysiek moe).
De conclusie, volgens de onderzoekers:
“De resultaten laten zien dat mentaal oververmoeid zijn van een teveel aan zelfbeheersing niet hetzelfde is als moe zijn door slaapgebrek.”
Je kunt je dus niet zo eenvoudig over je vermoeidheid heen zetten…
Geen energie meer? Wat kun je doen aan mentale vermoeidheid?
Over je vermoeidheid heen zetten is makkelijker gezegd dan gedaan. Om de vervelende effecten van een oververmoeid brein op te lossen – of zelfs te voorkomen, is het daarom belangrijk om te beseffen waar de vermoeidheidsklachten vandaan komen. Je weet nu meer over wilskracht, en welk effect het heeft op je energieniveau. Het is een uitputtelijke bron, die jou uitput. Bedenk daarom goed waar je je wilskracht op loslaat, om je energie te sparen en niet meer elke dag oververmoeid thuis te komen.
Probeer voor jezelf na te gaan waar jij je wilskracht allemaal aan opgebruikt:
- Hoeveel én welke keuzes moet je op een dag maken? Denk aan grote en kleine keuzes. ‘Wat trek ik vandaag aan?’, ‘Ga ik met de fiets of neem ik de auto naar het werk?’, ‘Ga ik deze boze klant mailen óf bellen om uit te leggen wat er is misgegaan?’
- Hoe vaak moet je bijvoorbeeld collega’s afwimpelen die je om een gunst komen vragen? Ook beleefdheid, behulpzaam zijn en collegialiteit put je uit.
- Hoe vaak wordt je focus onderbroken en moet je hem met de nodige wilskracht hervinden, door afleidingen op kantoor of door je eigen smartphone bijvoorbeeld?
- Staan er koekjes en snoepjes in de kantine en moet je jezelf er constant aan herinneren dat suiker slecht voor je werk is en dat je daar dus vanaf moet blijven?
Dat soort zaken. Allemaal mentale energievreters, in veel gevallen zonder dat je je ervan bewust bent.
Nu weet je waar je mentale oververmoeidheid vandaan komt; al dat soort beslissingen en vermoeiende denkwerkzaamheden. Nu is het tijd om te zorgen dat je je mentale oververmoeidheid voorkomt. Of, als het leed al geleden is, hoe je hem ‘geneest’.
1. Vermoeidheid voorkomen is altijd beter dan genezen
Zorg voor meer routine
Wanneer je de eerste symptomen van oververmoeidheid merkt, breng dan meer routine aan in je leven. Nee, dat is niet saai. Plat op de bank liggen omdat je niks meer kunt door jouw vermoeidheid: dat is pas saai. Routine beperkt je keuzes tot een minimum, waardoor je niet zo onnodig veel denkwerk hoeft te verrichten.
Denk daarbij aan routines in plaats van keuzes als:
- Elke dinsdag en donderdag ga je sporten.
- Elke maandag eet je bami, elke vrijdag haal je af.
- Elke dag draag je ongeveer dezelfde werkoutfit: spijkerbroek, shirt of trui, nette schoenen. Het werkte uitstekend voor Steve Jobs.
- Elke ochtend hou je hetzelfde ontbijtritueel.
Maak dit lijstje voor jezelf aan en voer het in in je planning. Heb je in 10 minuutjes voor elkaar! Hier lees je er meer over.
Elimineer zoveel mogelijk afleiding
Zorg ten tweede voor minder afleiding op kantoor en de rest van je leven. Al die onderbrekingen vergen veel van je wilskracht, omdat je telkens opnieuw de focus in je denkwerk terug naar boven moet toveren.
Een paar anti-afleiding tips, die je in nog minder dan 10 minuten gefixt hebt:
- Gebruik een koptelefoon tijdens focus-taken. Met focus-muziek, of gewoon zonder.
- Zet alle bliepjes en piepjes uit. Van telefoon tot inbox.
2. … maar als je dan toch moet genezen: oververmoeidheid oplossen
Is het voor jou te laat om nog iets te voorkomen? Is het leed geleden en voel je constant die enorme futloosheid? Misschien valt er nog iéts te redden. Oververmoeidheid oplossen:
Doe eens vaker helemaal niets
Neem een break. Hoeft maar kort te zijn; 10 minuutjes laadt je brein al stevig op. Moeite met stilzitten tijdens het niksen? Ga naar buiten, voor een hoofdleegmakende wandeling door het groen. Heb je geen 10 minuutjes, noch een ‘buiten’ op dit moment? Pak dan een binnen-break, zolang je maar niets met je hoofd doet. Al kijk je een minuutje uit het raam. Of ga je er even rustig voor zitten met je kop koffie. Of nog beter; thee.
Ga hardlopen
En dan nog mentale-vermoeidheidsgeneesmiddel voor je avondprogramma: sporten in plaats van bankhangen doet wonderen. Zoek dat laatste restje wilskracht op om je hardloopschoenen aan te trekken. Het zal al je mentale reserves weer aanvullen, doordat je denk-brein tijdens het lopen even helemaal niets hoeft. Al is het maar een blokje van 10 minuutjes om je huis!
En pak die 8 uur slaap
Een bonustip. Goed slapen en op tijd naar bed kan nooit kwaad als je oververmoeid bent. Een goede nachtrust laadt zowel je fysieke als mentale energie op. Goed om jezelf even aan te herinneren wanneer de zoveelste Netflix-aflevering ingestart wordt: beter duik je je nest in op de juiste tijd. Deze mag wel wat langer duren dan 10 minuten. 8 uur ongeveer. Of in elk geval minstens 7,5 uur, volgens de kenners.
Oververmoeidheid oplossen, dus. Dan is je brein weer fris – en jij weer fruitig!
Mensen vroegen ook
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van timemanagement, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Dit bericht op Instagram bekijken
Wie zijn wij? | Cursus Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
