Of je misschien een uur langer kunt doorgaan? Of je nog even die rotklus kunt oppakken? Of er een project bij kunt doen terwijl je al omkomt in het werk? Je denkt maar één ding: NEE! Maar daadwerkelijk je grenzen aangeven is een stuk lastiger dan aanvoelen dat het te veel is. Tijd om daar wat aan te veranderen! Ontdek hoe jij in 5 stappen voortaan wél die rottaak uit je agenda houdt.
Op het werk doen zich continu situaties voor waarin we onze grenzen moeten aangeven. De verzoekjes vliegen je als hardwerkende werknemer om de oren. Of je nog even iemand kunt bellen. Een kleine taak kunt afronden. Snel een mailtje kunt versturen. Of zelfs een hele lijst aan kleine taken kunt afhandelen nu je collega op vakantie gaat. En dat terwijl je al een goed gevulde agenda hebt.
Wat doe je dan? Er zit maar één ding op: leren je grenzen aan te geven.
Wat is grenzen aangeven?
Je hebt vast al wel een flauw vermoeden. Maar toch, een korte uitleg: de betekenis van grenzen aangeven is dat je aan een ander aangeeft wat voor jou wel en niet mogelijk is. En ook wat je wel en niet wilt doen. Je geeft bijvoorbeeld duidelijk aan wat in je agenda past en wat niet. Of je laat weten dat je collega die ene rotklus zelf moet opknappen, zodat jij niet de dupe wordt van zijn afschuifgedrag.
Grenzen aangeven kan uiteraard ook voorkomen op persoonlijk vlak. Bijvoorbeeld als een vriend maar blijft doordrammen of als een familielid zich te veel bemoeit met je kinderen of relatie. Maar dit artikel gaat specifiek over grenzen aangeven op het werk. In het bijzonder als jouw agenda al tot de nok toe gevuld is en je dus zéker niet zit te springen om extra werk.
Leren grenzen aangeven – hierom is dat belangrijk
Grenzen aangeven is iets waar we massaal tegenaan lopen. Niet gek dat het aantal burn-outs al jaren stijgt en dat werkstress een serieus thema is in de maatschappij.
We stellen collega’s liever niet teleur en werken ons vaak een slag in de rondte. Om collega’s te vriend te houden, om je naam op het werk hoog te houden en wellicht ook omdat het je een fijn gevoel geeft dat je voor iedereen klaarstaat. Misschien zit het ook wel in jouw persoonlijkheid dat je anderen laat voorgaan op jezelf. Maar goed is het zeker niet.
Het is belangrijk om te leren je grenzen aan te geven. Om drie redenen:
1. Je beschermt je productiviteit
Je wordt er wel mega-productief van als je zo hard doorwerkt en voor iedereen rent. Toch? Nou nee. Dat is het jammere.
Als je niet je grenzen aangeeft, ben je allesbehalve productief.
Je hebt je eigen agenda en takenlijst. Je weet wat je te doen staat. Maar elke keer komt er iets tussendoor. Een telefoontje dat “niet kan wachten”. Een collega die je toch graag wilt helpen. Je wordt daardoor continu uit je focus gehaald en besteedt minder tijd aan wat echt belangrijk is. Je agenda wordt bepaald door wat er langskomt, niet door wat werkelijk op jouw bordje thuishoort.
2. Je voorkomt chronische stress
Daarnaast brengt het veel stress met zich mee als we continu onze grenzen overschrijden. Je komt thuis met het idee weinig gedaan te hebben, terwijl je je voor iedereen uit de naad hebt gewerkt. Je voelt je niet voldaan, maar wel doodop. Bovendien sta je altijd aan. Bij elke e-mail of bij elk telefoontje spring je op. Met stress tot gevolg. En – als je niet oppast – op termijn zelfs een burn-out.
3. Je geeft de ander duidelijkheid
Het stellen van grenzen is niet alleen voor jou belangrijk, maar zeker ook voor je collega’s. De ander weet pas waar jouw grenzen liggen als je dat aangeeft. Soms heeft iemand helemaal niet door dat hij of zij over je grenzen heen gaat.
Het komt zelden voor dat mensen dat bewust doen. Vaker gebeurt het dat jij over jouw eigen grenzen laat gaan. Namelijk door niet duidelijk genoeg te zijn over jouw behoeften en over jouw grens.
Misschien denkt je collega juist dat jij nog veel tijd over hebt, omdat je altijd taken van anderen aanneemt. Of wellicht gelooft je baas dat je het hartstikke leuk vindt om de social-media-accounts te onderhouden, omdat je er nooit wat van hebt gezegd.
Pas als jij laat weten wat je wel en niet wilt of kunt, kunnen je collega’s daar rekening mee houden. Bovendien: hoe duidelijker jij bent, hoe beter je collega’s voortaan weten waarvoor ze wel en niet bij jou moeten zijn. Dat bespaart je later grenzen aangeven en nee zeggen.
Kortom: je móet je grenzen bewaken. Voor je productiviteit, voor je werk, maar vooral voor jezelf. Maar hóe doe je dat?
Grenzen aangeven op het werk doe je in 5 stappen!
Misschien ben je nu nog geen natuurtalent. Maar iedereen kan leren grenzen aangeven. Het is een kwestie van helder communiceren. Grenzen aangeven hoeft echt niet gepaard te gaan met een boze stem en gesmijt met ordners. Sterker nog, liever niet! Het gaat erom dat je duidelijk bent over wat je wilt en vindt. Op een nette manier. Daar help je jezelf en de ander mee.
In 5 stappen kun jij je grenzen aangeven op het werk.
1. Reageer niet meteen
Is je eerste reactie meestal “Ja hoor, doe ik wel!” en je tweede “Oh nee, wat heb ik mezelf nu weer op de hals gehaald!”? Dan helpt het om tijd te kopen. Zeg niet meteen ‘ja’ of ‘nee’, maar kom er later op terug.
Dat geeft jou de tijd om na te denken of dit werkelijk haalbaar voor je is en of je hier zin in hebt. Je kunt dan ook nadenken over een onderbouwing van je ‘nee’.
Bovendien kun je door die extra tijd wellicht met een tegenvoorstel komen:
- “Ik kan het nu niet doen, maar heb over twee weken wel tijd.”
- “Ik kan dit niet voor je oppakken, maar mijn collega Ilse kan je ook goed helpen. Sta je daarvoor open?”
- “Ik ben geen specialist in social media, dus ik kan het niet voor je doen. Maar ik ken een handige tool die je veel werk uit handen neemt.”
- “Ik heb helaas niet de tijd om je LinkedIn-posts te verzorgen. Maar ik kan wel een keer aan je uitleggen hoe je dat zelf kunt doen.”
2. Zeg standaard nee, tenzij…
In zijn boek ‘Elke Dag Om 15:00 Uur Klaar’ is productiviteitsexpert en directeur van Tijdwinst Björn Deusings er stellig over:
Zie ‘Nee’ als je default optie.
We zijn vaak gewend om alleen bij uitzonderingen een enkele keer nee te zeggen. Meestal roepen we overal maar ‘ja’ op. Maar wat als je het omdraait?
Je zegt in principe altijd ‘nee’. Tenzij iets heel urgent is, je tijd over hebt, alleen jij dit kunt doen of er iets anders speelt.
De volgende vraag kan je helpen om te bepalen of deze situatie wel of niet om een uitzonderlijke ‘ja’ vraagt:
- MOET ik dit nu doen? (Of is het geen must?)
- Moet IK dit nu doen? (Is er niet iemand anders die daar verantwoordelijk voor is?)
- Moet ik DIT nu doen? (Of moet ik me richten op andere, urgente zaken?)
- Moet ik dit NU doen? (Of kan het ook over een paar dagen of weken?)
- Moet ik dit nu DOEN? (Vraagt dit wel om een actie?)
3. Communiceer assertief, niet passief agressief
Met om de hete brij heen draaien schiet je niets op. Zeker niet als je passief agressief gaat handelen. Dit betekent dat je je wel stoort aan je collega en aan het feit dat je alwéér moet overwerken, maar dat je daar niet helder over communiceert.
Het heeft geen zin om tegen je partner steen en been te klagen over al het overwerken als je collega niet eens weet dat je ervan baalt. Ook werkt het averechts als je tegen je collega passief agressief zegt:
“Ik heb het al heel druk. Maar oké, ik doe het wel wéér.”
Je collega merkt dan dat je geïrriteerd bent, maar je maakt niet duidelijk wat er is. Wees liever assertief. Zeg dat deze taak niet lukt. Daar heeft je collega meer aan. En jij ook trouwens.
Een assertieve reactie is:
“Dat gaat me helaas niet lukken. Mijn agenda zit vandaag en morgen vol. Kan het tot volgende week wachten? Dan heb ik wel ruimte.”
4. Pingpongeffect? Communiceer je grenzen concreet
Soms landt de boodschap niet direct. Je collega blijft je bijvoorbeeld bellen op je vrije vrijdag, ondanks dat je er al iets van hebt gezegd. Je neemt niet altijd op, maar het stoort je wel. In dat geval is het belangrijk om concreet te communiceren over waar jouw grens ligt.
Geef je collega er op een passend moment feedback over. De ik-ik-jij-methode helpt je om dat op een persoonlijke en opbouwende manier te doen. Je benoemt eerst je observatie (‘ik’), dan wat je daarbij voelt (‘ik’) en switcht vervolgens naar het perspectief van de ander (‘jij’).
Dat ziet er bijvoorbeeld zo uit:
- Ik merk dat je me best vaak probeert te bellen op vrijdag.
- Dat vind ik vervelend, want vrijdag is mijn vrije dag.
- Ik begrijp dat jij op vrijdag weleens een vraag hebt. Kunnen we afspreken dat je me alleen voor spoedgevallen op vrijdag sms’t om te vragen of je me mag bellen? En dat we andere dingen tot maandag laten rusten?
5. Blijf oefenen met grenzen aangeven
Daarmee ben je er nog niet. Er blijven zich situaties voordoen waarin je grenzen moet aangeven op het werk. Het goede nieuws is: hoe vaker je het doet, hoe makkelijker het je afgaat. Dus blijf vooral je grenzen aangeven en nee zeggen. Zo leer je je eigen grenzen beter kennen, kun je er helder over communiceren en word je er ook beter in.
En merk je een keer dat het je niet goed afgaat? Leer dan van de situatie en kijk wat je een volgende keer anders kunt doen.
Vind je je grenzen aangeven nog spannend? Soms helpt het om in privésituaties een oefening in grenzen aangeven te bedenken. Zeg bijvoorbeeld een keer ‘nee’ tegen die nare opdringerige telefoonverkoper met zijn tv-abonnement. Of laat je partner weten dat dit echt de laatste keer is dat die vieze onderbroek naast de wasmand ligt. Een goede leerschool voor hoe je op je werk ook grenzen kunt stellen!
Volg deze cursus voor grenzen aangeven
Er is nóg een goede leerschool om beter grenzen aan te geven. Dat is onze cursus timemanagement: een perfecte cursus om je grenzen te leren aangeven! En nee hoor, dat is niet alleen onze onbevooroordeelde mening; ook cursisten zeggen het in hun reviews. In deze cursus leer je hoe je in minder tijd meer gedaan krijgt. Vooral door zelf het heft in handen te nemen, prioriteiten te stellen en vaker ‘nee’ te zeggen tegen taken die niet passen.
Volg onze populaire 1-daagse cursus Timemanagement en word zo in één dag een stuk beter in het bewaken van je grenzen én het afkrijgen van je to-do-list. Rottaken waar je echt geen tijd voor hebt, belanden voortaan niet meer in jouw agenda.
Mensen vroegen ook | Veelgestelde vragen over grenzen aangeven
-
Hoe kun je je grenzen aangeven?
Je grenzen aangeven doe je door duidelijk te communiceren wat jou wel en niet lukt. Draai niet om je boodschap heen en ga jezelf niet verdedigen. Zeg het zoals het is (‘Ik heb hier helaas geen tijd voor’). Bied je collega eventueel een alternatief (een latere deadline, een andere collega die het kan overnemen, etc.). Deze standaardzinnen voor grenzen aangeven kunnen je helpen om de boodschap krachtig te brengen.
-
Hoe kan ik mijn grenzen aangeven?
Het is uiteraard belangrijk dat je eerst je grenzen herkent. Daarbij helpt het om niet meteen te reageren op een verzoek. Neem de tijd om te checken of iets wel in je agenda past en of je hier enthousiast van wordt. Kom er dan pas op terug. Gebruik assertieve communicatie om je grenzen aan te geven en nee te zeggen. Uitspraken als “Ehm ja, dat wordt heel erg krap. Maar oké, ik doe het wel.” helpen niet. Zeg gewoon ja of nee, maar niet “ja vooruit, ondanks dat…”.
-
Hoe herken je je persoonlijke grenzen?
Vaak ervaar je bepaalde lichamelijke signalen als iemand over een grens heen gaat. Je voelt je opgelaten, wordt zenuwachtig of misschien zelfs boos. Het kan ook zijn dat je direct de stressreactie door je lijf voelt gieren In zo’n geval weet je: het is geen goed idee om hier ‘ja’ op te zeggen. Verder kun je je persoonlijke grenzen herkennen door een stressdagboek bij te houden. Ervaar je veel stress tijdens een werkweek? Noteer op welke momenten die stress komt opzetten. Waardoor kwam dat? Wat kun je een volgende keer anders doen? Zo kun jij je grenzen de volgende keer sneller herkennen en erover communiceren.
Wil je meer weten over omgaan met werkdruk, grenzen aangeven, feedback geven en productief werken? Volg Tijdwinst dan op Instagram en volg Björn op zijn persoonlijke account. Dan krijg je dagelijks tips voor beter timemanagement. Verder heb je misschien iets aan de onderstaande antwoorden op vragen over grenzen aangeven op het werk.
Wie zijn wij? | Cursus Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
