We vinden het maar wat vervelend: kritiek, zeker wanneer het om ons werk gaat. Een collega hoeft maar iets op te merken over onze productiviteit en we schieten in de verdediging. Of dat een goede reactie is? Niet wanneer je van kritiek een leerkans wilt maken! Daarvoor moet je beter leren omgaan met kritiek, deze 7 stappen helpen daarbij.
Wat doet kritiek met je? Het activeert een oer-respons
Kritiek krijgen is nooit écht fijn. Hoewel de ander het misschien goed bedoeld, kunnen zijn of haar opmerkingen jou raken. Kwetsen zelfs. Jouw reactie daarop is dan ook eigenlijk heel normaal: je schiet in de verdediging, wuift de opmerking weg of wordt boos. Kortom: je emoties krijgen de overhand.
Toch blijkt dit niet de beste of meest gezonde manier om met kritiek om te gaan. Kijken we namelijk naar waar deze emotionele reactie vandaan komt, dan zien we dat het nog stamt uit de oertijd:
Van nature heb jij het instinct om gevaar zoveel mogelijk uit de weg te gaan. Jij wilt overleven, je voortplanten en zorgen dat jouw nakomelingen datzelfde kunnen doen. Dat lukt niet wanneer een sabeltandtijger jou oppeuzelt omdat je even niet oplettend was. Jouw instinct staat daarom constant ‘aan’: ‘schuilt er gevaar op de loer?’.
Kritiek wordt hierbij óók gezien als gevaar. Het kan namelijk leiden tot sociale uitsluiting, iets dat jouw overlevingskansen ‘in het wild’ drastisch verkleint.
Het is daarom niet zo gek dat er een primaire reactie plaatsvindt wanneer je kritiek ontvangt:
1. Fight-respons
Je vecht terug en gaat in de tegenaanval. Misschien probeer je de kritiek van de ander te weerleggen of het in twijfel te trekken. In het ergste geval schiet je uit je slof en wordt je kwaad. Nooit goed.
“Daar ben ik het dus écht niet mee eens! Ja, de deadline is verstreken, máár je vergeet dat ik…”
2. Flight-respons
Je hoort wel wat de ander zegt, maar trekt je er niets van aan. Sterker nog: je vermijdt de persoon en zijn of haar praatjes. Misschien wil je niet langer met hem of haar samenwerken of neem je niet langer projecten aan waarop je kritiek kunt ontvangen.
“Goed, dat is jouw kijk op zaken.”
3. Freeze-respons
Je bevriest als ware; je reageert niet op de kritiek en keert naar binnen toe. Het levert een flinke deuk in je zelfvertrouwen en ego op.
“Zie je nu wel. Ik wist wel dat ik het alweer verkeerd zou doen. Zoals altijd.”
Hoewel het stuk voor stuk natuurlijke reacties zijn, wil dit niet zeggen dat het gezonde manieren zijn om met kritiek om te gaan. In alle gevallen laat je kritiek tegen je werken, in plaats van vóór je. Want hoe hard sommige feedback ook kan zijn, je leert er uiteindelijk wél van!
“Wat? Is kritiek goed?!”
Jazeker:
Leren omgaan met kritiek: waarom je negatieve feedback wilt
Natuurlijk krijgt je het liefst de hele dag door complimenten. En hoewel positieve feedback zeker belangrijk is voor motivatie en werkgeluk, is negatieve feedback minstens zo belangrijk. Zeker wanneer het op jouw ontwikkeling en productiviteit aankomt!
Feedback kunnen we linken aan een hogere werktevredenheid, aan meer creativiteit, hogere prestatiebeoordelingen en toewijding. Leer die oer-respons daarom temmen, zo heb je iets aan kritiek!
Beter leren omgaan met kritiek zal namelijk …
- … je prestaties op de werkvloer verbeteren.
- … je meer werkplezier en motivatie opleveren.
- … leiden tot meer creativiteit.
- … je werkrelaties en de samenwerking met anderen verbeteren.
- … je productiviteit aanzienlijk verbeteren.
- … ervoor zorgen dat je minder fouten maakt.
- … werkprocessen versnellen waardoor je efficiënter werkt.
Kortom: zoek je naar manieren om je productiviteit te vergroten en je werkrelaties te verbeteren? Zie kritiek dan iets als gevaar, maar als een leerkans.
Maar misschien is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Want zoals gezegd, is jouw reactie op kritiek doodnormaal (fight, flight of freeze).
Hoe ga je dat tegen?
Wat te doen als je niet tegen kritiek kan? 7 stappen
Het voelt misschien niet fijn om kritiek te krijgen, maar onthoud allereerst dat het doorgaans geen persoonlijke aanval is. Negatieve feedback is een manier om te leren van je fouten. Wanneer je daarvoor openstaat – en dus niet vecht, vlucht of bevriest – heb je daar veel aan.
Dit 7-stappenplan kan je daarbij helpen.
1. Voorkom een oer-respons
Allereerst die neiging je brein: stop het! Adem een keer goed in… en uit… wanneer iemand je negatieve feedback geeft. Hiermee voorkom je dat jouw brein de oertijd induikt. Je geeft het een seintje ‘hé, het is oké.’
2. Luister aandachtig naar de kritiek
Laat de ander vervolgens rustig zijn of haar zegje doen en voorkom dat je de persoon onderbreekt. Luister aandachtig: maak oogcontact, houd een open lichaamshouding aan en maak luistergeluiden. Hiermee toon je aan dat je daadwerkelijk geïnteresseerd bent in wat de ander te vertellen heeft. Het belangrijkste: hiermee hoor je daadwerkelijk de kritiek en geef jij jezelf de kans hier iets uit te halen.
3. Bedank de ander
Het voelt misschien tegenstrijdig om de kritiekgever te bedanken voor zijn of haar feedback, maar dat is het niet. Wanneer je kritiek namelijk ziet als iets waardevols, dan is het dus ook fijn wanneer een ander jou die inzichten geeft.
Plus: door positief te reageren laat je de ander weten dat je openstaat voor feedback (ongeacht of dit negatieve of positieve terugkoppeling is). Hierdoor zul je het niet alleen vaker ontvangen, maar durft de ander je ook grondiger terugkoppeling te geven.
“Het is natuurlijk niet fijn om te horen dat je de kwaliteit van mijn werk niet goed vindt, maar ik begrijp wat je zegt. Dankjewel.”
of
“Zo had ik er nog niet naar gekeken. Fijn dat je me erop wijst, hier kan ik wat mee.”
4. Geef jezelf ruimte
Voordat je reageert op de kritiek gun je jezelf een momentje rust. Je wilt namelijk voorkomen dat je te emotioneel reageert of dat die oer-respons toch de overhand neemt. Wacht daarom heel even. Dat kan enkele seconden zijn (waarin je even goed in-en-uitademt), maar ook een paar uur of zelfs dagen. Afhankelijk van de ernst.
“Op die manier… goed, ik laat het even bezinken. Laten we er na de lunch even verder over praten, dan heb ik mijn gedachten kunnen ordenen.”
of
“Hier overval je me mee. Vind je het goed als ik hier morgen op terugkom? Ik wil hier even goed over nadenken voordat vanuit emotie reageer.”
5. Durf door te vragen
Van feedback kun je leren. Grijp daarom zeker de kans aan om er zoveel mogelijk van te leren. Dat lukt niet wanneer je alleen maar ‘ja-’en-’amen’ knikt. Je zal moeten doorvragen, wil je werkelijk tot de kern van de kritiek komen.
“Hoe bedoel je dat?”
“Kun je wat meer uitwijden over dat laatste punt?”
“Ik begrijp niet zo goed wat je daarmee bedoelt. Zou je me wat meer kunnen vertellen over…?”
6. Doe er wat mee
Als het goed is, heb je aandachtig geluisterd en doorgevraagd. Hopelijk ben je daardoor op kritiek gestuit waaraan je iets hebt. Het is nu belangrijk dat je daar ook iets mee doet. Zo zet je kritiek om in iets positiefs!
Hoe je dat doet is aan jou en kan per situatie verschillen. De ene keer wil je de feedback laten bezinken, de andere keer zul je concrete stappen moeten zetten om iets te veranderen. Belangrijk is dat je dat ook doet.
Enkele reflectie punten:
“Moet ik mijn excuses aanbieden? Zo ja, aan wie?”
- “Wat heb ik precies fout gedaan?”
- “Wat had ik anders kunnen doen?”
- “Wat kan ik doen om te voorkomen dat ik dezelfde fouten maak?”
- “Wat heb ik hiervan geleerd?”
- “Welke stappen kan ik zetten?”
- “Welke afspraken kan ik met mezelf of met de ander maken?”
- “Wie zou me hier verder advies over kunnen geven?
7. Laat het los
Twee scenario’s:
- Je hebt nagedacht over de kritiek en besloten om er iets mee te doen. Uitstekend! In dat geval kun je de kritiek loslaten. Stop dus met piekeren en doemdenken en ga uit van wat je wél kunt veranderen.
- Je hebt nagedacht over de kritiek en besloten om er niets mee te doen. Dat kan verschillende redenen hebben: misschien was de kritiek van de ander niet bedoeld om jou verder te helpen. Of misschien was de kritiek onterecht. Dat kan gebeuren. Laat het ook in dit geval dan los. Het heeft geen zin om te piekeren over zaken die jou niet verder helpen.
Kortom: laat dat negatieve stemmetje varen, in alle situaties. Besluit of wel of niet iets met de feedback gaat doen, maar laat het in ieder geval niet je mentale rust verpesten. Wil je hier meer over negatieve gedachten loslaten, check dan eens dit artikel.
Met kritiek leren omgaan: samengevat
Kritiek krijgen mag dan niet het leukste tijdverdrijf zijn, het helpt je wél op tal van manieren verder. Wanneer je er aandachtig naar luistert, kan het jouw productiviteit, effectiviteit en relaties verder helpen. Hiervoor is het wel belangrijk dat je niet gelijk bij de eerste toon in de verdediging schiet, hoewel dit een natuurlijke reactie is.
In plaats daarvan leer je kritiek zien als een leerkans; je luistert naar wat de ander te zeggen heeft, vraagt door en gaat vervolgens bij jezelf te raden wat je met deze feedback kunt. Dat ging, in een aantal stappen, zo:
-
- Voorkom een oer-respons — adem in en uit
- Luister aandachtig naar de kritiek — hanteer een open lichaamshouding
- Bedank de ander — laat zien dat je genomen moeite waardeert
- Geef jezelf ruimte — laat de kritiek even bezinken. Zo voorkom je een emotionele reactie.
- Durf door te vragen — wat kun jij hiervan leren?
- Doe er wat mee — onderneem actie: wat kun je voortaan anders doen?
- Laat het los — blijf er niet over piekeren, maar zet het om in actie.
Meer leren over feedback?
In een dag leer je alle feedback technieken, tools, tips en trucs om écht aan de slag te kunnen met je persoonlijke ontwikkeling. Ben jij zo iemand die wel openstaat voor feedback, omdat je (nu) weet hoe voordelig het is voor je prestaties en werkbeleving? Ga er dan ook helemaal voor, en volg de training Feedback Geven.
En merk je nu dat je regelmatig negatieve feedback ontvangt over je werkzaamheden? Omdat je een zoveelste deadline hebt gemist, je belangrijke klussen over het hoofd ziet of je prioriteiten moeilijk kunt inschatten? Volg dan een 1-daagse training Time Management! Daar werken we aan je productiviteit zodat collega’s niet langer iets te klagen hebben en jij een uiterst productieve dag tegemoet gaat!
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van timemanagement, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams
